Tòa án Tối cao Mỹ nghi ngờ về tính hợp pháp của thuế quan Trump

Tòa án Tối cao Mỹ nghi ngờ về tính hợp pháp của thuế quan Trump

Cả thẩm phán bảo thủ lẫn tự do đều đặt câu hỏi sắc bén về thẩm quyền của Tổng thống Trump trong việc áp đặt thuế quan mà không thông qua Quốc hội.

Trong ngày 05/11, Tòa án Tối cao Mỹ tổ chức phiên điều trần về tính hợp pháp của các mức thuế quan quyết liệt mà Tổng thống Donald Trump đã áp đặt lên hàng hóa từ hầu hết các quốc gia trên thế giới, với nhiều thẩm phán bày tỏ sự hoài nghi rõ rệt về cách thức Tổng thống Trump đã thực hiện biện pháp này.

Tổng thống Mỹ Donald Trump

Trong hơn 2.5 giờ tranh luận, các thẩm phán từ cả hai phe đã chất vấn gay gắt ông D. John Sauer – luật sư đại diện cho chính quyền Tổng thống Trump – về cách thức chính quyền áp đặt các mức thuế quan, hành động mà nhiều người cho rằng đã xâm phạm thẩm quyền đánh thuế vốn thuộc về Quốc hội theo Hiến pháp. 

“Ông nói thuế quan không phải là thuế, nhưng đó chính xác là bản chất của chúng”, Thẩm phán Sonia Sotomayor, một trong ba thành viên thuộc cánh tự do của tòa án, phản bác. “Chúng tạo ra nguồn thu từ người dân Mỹ, và tạo ra doanh thu cho Chính phủ”.

Đáp lại, ông Sauer lập luận rằng đây là “thuế quan mang tính điều tiết, không phải thuế quan nhằm tăng nguồn thu” và “việc chúng tạo ra doanh thu chỉ là thứ yếu”.

Tòa án liên bang cấp dưới trước đó đã phán quyết rằng Tổng thống Trump không có thẩm quyền pháp lý theo Đạo luật Quyền lực Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp dụng thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu từ nhiều đối tác thương mại của Mỹ, cũng như thuế quan lên các sản phẩm liên quan đến fentanyl từ Canada, Trung Quốc và Mexico.

Ngay cả các thẩm phán thuộc phe bảo thủ cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc. Thẩm phán Neil Gorsuch, một trong sáu thẩm phán bảo thủ, đã chất vấn về việc Tổng thống tự ý áp đặt thuế quan bằng cách viện dẫn tình trạng khẩn cấp quốc gia mà không cần sự chấp thuận của Quốc hội.

“Chuyện gì sẽ xảy ra nếu Tổng thống Mỹ chỉ đơn giản phủ quyết luật để lấy lại những quyền hạn này?”, ông Gorsuch đặt vấn đề. “Trên thực tế, một khi đã trao quyền cho Tổng thống, Quốc hội không còn khả năng thu hồi nó. Đây là một cơ chế một chiều, dẫn đến việc quyền lực dần dần nhưng liên tục tích tụ về nhánh hành pháp, ngày càng xa rời các đại diện dân cử của người dân”.

Các thẩm phán bảo thủ khác – Chánh án John Roberts và Amy Coney Barrett, Brett Kavanaugh và Samuel Alito – cũng đặt câu hỏi khó cho ông Sauer. Điều này đáng chú ý vì tòa án hiện tại nghiêng về phía bảo thủ với tỷ lệ 6-3.

Thuế quan của ông Trump bắt đầu ở mức cơ bản 10% đối với nhiều quốc gia và tăng vọt lên tới 50% đối với hàng hóa từ Ấn Độ và Brazil. Theo Ủy ban vì Ngân sách Liên bang Có trách nhiệm, nếu được duy trì, các mức thuế quan này có thể mang lại 3 ngàn tỷ USD doanh thu bổ sung cho Mỹ vào năm 2035.

Tuần trước, cơ quan này cho biết, Chính phủ liên bang đã thu 151 tỷ USD từ thuế hải quan trong nửa sau của năm tài khóa 2025, “tăng gần 300% so với cùng kỳ năm tài khóa 2024”.

Neal Katyal, luật sư đại diện cho các nguyên đơn trong trong vụ kiện lên Toà án Tối cao, đã nhấn mạnh: “Thuế quan là thuế. Những người sáng lập đất nước chúng ta đã giao quyền đánh thuế đó chỉ cho Quốc hội”.

Ông cũng chỉ ra một điểm mâu thuẫn trong lập luận của chính quyền: “Mặc dù có lập luận rằng thuế quan đáp trả đang được sử dụng để giải quyết thâm hụt thương mại, ông Trump đã áp đặt thuế quan 39% đối với hàng nhập khẩu từ Thụy Sĩ, dù Mỹ có thặng dư thương mại với quốc gia đó”.

Chính quyền Trump yêu cầu xử lý khẩn cấp

Tòa án Tối cao Mỹ chưa đưa ra phán quyết ngay, nhưng phía ông Trump đã đề nghị xử lý khẩn cấp vụ việc. Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent, có mặt tại phiên điều trần, từng cảnh báo trong hồ sơ tòa án tháng 9/2025 rằng nếu Tòa án tuyên bố thuế quan là bất hợp pháp và trì hoãn quyết định đến mùa hè năm sau, chính phủ Mỹ có thể phải hoàn trả số tiền lên đến 750 tỷ USD.

Sau phiên điều trần, ông Bessent đã đăng trên nền tảng X ca ngợi luật sư Sauer đã trình bày “những lập luận vững chắc và thuyết phục về sự cần thiết phải sử dụng quyền hạn thuế quan theo IEEPA”. Ông cũng không ngần ngại chỉ trích các luật sư bên nguyên đơn vì “thiếu hiểu biết cơ bản về chiến lược thương mại của chính quyền Trump”.

Vụ kiện này được xem là thử thách pháp lý then chốt đối với Tổng thống Trump, dù ông đã nhận được nhiều phán quyết có lợi từ Tòa án Tối cao cho các chính sách khác trong nhiệm kỳ thứ hai của mình.

Vũ Hạo (Theo CNBC)