Thuế quan Trump “phả hơi nóng” vào ngành da giày Việt Nam và Indonesia

Thuế quan Trump “phả hơi nóng” vào ngành da giày Việt Nam và Indonesia

Thuế quan đối ứng của Tổng thống Donald Trump đang tác động mạnh đến ngành da giày Đông Nam Á, buộc các nhà sản xuất Indonesia và Việt Nam phải thích ứng nhanh với thực tế khắc nghiệt.

Công nhân tại một nhà máy ở Hà Nội, Việt Nam, đang xỏ dây giày cho những đôi giày xuất khẩu. Xuất khẩu da giày của Việt Nam sang Mỹ giảm 4% trong tháng 11 so với cùng kỳ năm ngoái. © Reuters

Việt Nam và Indonesia là hai nước xuất khẩu da giày lớn thứ hai và thứ ba thế giới sau Trung Quốc với lần lượt 1.6 tỷ và 600 triệu đôi giày trong năm 2024. Hiện Mỹ đang áp mức thuế đối ứng 20% với Việt Nam và 19% với Indonesia. Campuchia, cũng nằm trong top 10 xuất khẩu giày toàn cầu, chịu mức thuế 19%.

Yoseph Billie Dosiwoda, Giám đốc điều hành Hiệp hội Da giày Indonesia (Aprisindo), cho biết trong 9 tháng đầu năm 2025, nhu cầu của Mỹ đối với sản phẩm da giày Indonesia đã giảm tới 23% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tình hình còn bị tác động bởi việc Chính phủ Mỹ đóng cửa 43 ngày, làm suy giảm sức mua của người tiêu dùng Mỹ trong tháng 10 và 11. Sự suy giảm sức mua đã dẫn đến làn sóng sa thải ở Indonesia.

Ở Việt Nam, xuất khẩu giày sang Mỹ đã giảm 4% trong tháng 11 và 13% trong ba tháng trước đó, theo số liệu từ Tổng Cục Thống kê.

Kế hoạch đầu tư bị hủy bỏ và tương lai bất định

“Sự bất định từ thuế quan đã khiến một số nhà đầu tư hủy bỏ kế hoạch xây dựng nhà máy trong nước. Xu hướng đầu tư hiện đang đi xuống”, ông Dosiwoda thừa nhận, mặc dù từ chối tiết lộ tên các công ty cụ thể.

Du khách quan sát robot sản xuất giày trên dây chuyền sản xuất tại một triển lãm ở Phúc Châu, tỉnh Phúc Kiến, Trung Quốc.

Với xuất khẩu da giày sang Mỹ trị giá 2.39 tỷ USD năm 2024 và chiếm 33.7% tổng xuất khẩu ngành của Indonesia, thuế quan Mỹ là cú đánh mạnh vào ngành này. “Chúng tôi hy vọng Chính phủ Mỹ có thể hạ thuế quan đối ứng từ 19% xuống 15% hoặc 10%”, ông chia sẻ.

Ông cảnh báo nếu thuế quan vẫn duy trì trên 15%, các sản phẩm Indonesia sẽ mất hoàn toàn khả năng cạnh tranh do chi phí sản xuất cao và năng suất lao động thấp. “Các bên trong ngành cần giải phóng quy định trong nước để cải thiện nhiều thứ, bao gồm năng suất, [môi trường kinh doanh] thuận lợi, và mức lương thân thiện [với người sử dụng lao động]”, ông Dosiwoda nói.

Đáng chú ý, các công đoàn Indonesia đang đòi tăng lương 10%, trong khi Việt Nam cũng sẽ tăng lương tối thiểu khoảng 7%.

Đối mặt với áp lực, các doanh nghiệp đã triển khai những chiến lược thích ứng đa dạng. Tại Việt Nam, một giám đốc điều hành quản lý hàng chục ngàn công nhân cho biết chi phí tăng thêm đang được chia sẻ giữa người mua và nhà sản xuất, đồng thời nhiều nhà máy đẩy mạnh tự động hóa.

“Dù sao đi nữa, đây là những việc chúng tôi cần làm. Nhưng giờ điều này không cho chúng tôi lựa chọn nào khác ngoài việc đi nhanh hơn”, vị giám đốc kỳ cựu trong ngành chia sẻ.

Brian Lee, nhà kinh tế của Maybank, xác nhận xu hướng này: “Nhu cầu bên ngoài thấp hơn có thể tác động đến triển vọng việc làm. Các công ty đã trở nên thận trọng hơn nhiều trong việc tuyển dụng”.

Các doanh nghiệp cũng đang tích cực tìm kiếm khách hàng mới, cắt giảm chi phí và chuyển hướng sang sản xuất những sản phẩm có giá trị cao hơn để duy trì biên lợi nhuận.

Hiệp hội Da giày Indonesia và Hiệp hội Da giày và Túi xách Việt Nam cho biết họ đang xem xét thị trường Liên minh châu Âu (EU) và Nhật Bản để tìm kiếm cơ hội mới.

Trước đó, Indonesia và EU đã ký thỏa thuận thương mại vào tháng 9, có khả năng loại bỏ hầu như tất cả thuế quan đối với các sản phẩm da giày. Tuy nhiên, thỏa thuận này khó có thể có hiệu lực trước nửa cuối năm 2027.

Ken Loo, Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may, May mặc, Da giày và Hàng du lịch Campuchia, cho biết “tất cả các bên trong chuỗi cung ứng” sẽ phải cùng chia sẻ chi phí tăng thêm từ thuế quan Mỹ.

Thuế quan không chỉ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất châu Á mà còn tác động trực tiếp đến người tiêu dùng Mỹ. Giá giày tại Mỹ bắt đầu tăng từ tháng 7, với mức tăng 1.3% so với cùng kỳ năm ngoái, theo chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 9. Đặc biệt, giày nữ tăng tới 2.8%.

Các nhà bán lẻ giày tại Mỹ dự đoán nhu cầu sẽ suy giảm trong những tháng tới khi thuế quan dẫn đến giá cả tăng cao.

Trong cuộc họp công bố kết quả tháng 11, Edward Rosenfeld, CEO thương hiệu giày Steve Madden, thừa nhận rằng việc tăng giá chưa bù đắp hoàn toàn được thuế quan, khiến biên lợi nhuận của công ty bị ảnh hưởng. “Công ty sẽ thận trọng với bất kỳ đợt tăng giá nào tiếp theo”, ông cho biết.

Nike, mặc dù ghi nhận doanh số Mỹ tăng 9.3% trong ba tháng đến cuối tháng 11, cũng cảnh báo chỉ có tăng trưởng khiêm tốn trong quý hiện tại. VF Corporation, chủ sở hữu thương hiệu giày Vans và Timberland, đã bắt đầu tăng giá từ quý 4 năm nay để bù đắp tác động từ thuế quan.

Tuy nhiên, một số nhà nhập khẩu Mỹ đang hoãn đặt hàng, chờ đợi quyết định từ Tòa án Tối cao về tính hợp pháp của thuế quan toàn diện của Tổng thống Trump. Quyết định này có thể mất vài tháng, tạo thêm sự bất định cho toàn ngành. Do đó, Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia Mỹ dự báo nhập khẩu sẽ tiếp tục giảm trong năm 2026.

Tuy nhiên, không phải tất cả đều bi quan. Theo khảo sát của Hiệp hội Ngành Thời trang Mỹ, Indonesia, Ấn Độ và Campuchia vẫn là ba quốc gia được các doanh nghiệp Mỹ ưa chuộng nhất khi tìm kiếm nhà cung cấp mới, với hơn 60% người được hỏi dự định mở rộng hợp tác với các nước này trong hai năm tới.

Patrick Soong, Chuyên gia hỗ trợ các công ty Mỹ tìm nguồn cung tại châu Á, cho biết chưa có khách hàng nào của ông thay đổi nguồn cung vì thuế quan.

“Với các thương hiệu Mỹ, địa điểm tìm nguồn cung không thực sự quan trọng. Điều quan trọng hơn là năng lực của nhà máy và sản lượng mà họ có thể đạt được”, ông nhận định.

Vũ Hạo