Pháp trên bờ vực khủng hoảng

Pháp trên bờ vực khủng hoảng

Nền kinh tế Pháp đang rơi vào tình trạng bất định khi quốc gia chưa thông qua kế hoạch ngân sách và có thể sắp không có Chính phủ.

Thủ tướng François Bayrou đã lên tiếng kêu gọi quốc hội tiến hành bỏ phiếu tín nhiệm vào ngày 08/09. Nhưng với việc các đảng cánh tả và cực hữu đã công khai cam kết lật đổ Chính phủ, trên lý thuyết, ông Bayrou không còn đủ số phiếu để duy trì quyền lực.

Vào ngày 26/08, Đảng Xã hội đã chính thức gia nhập nhóm phản đối, liên minh cùng Đảng Xanh và Đảng cực hữu Tập hợp Quốc gia – tạo nên một liên minh đủ mạnh để lật đổ Chính phủ hiện tại.

Trong nỗ lực cuối cùng nhằm ngăn chặn một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm, Bộ trưởng Tài chính Eric Lombard đã công khai cảnh báo rằng việc phải cầu viện Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) – tổ chức cho vay quốc tế cuối cùng – “là một rủi ro đang hiện diện trước mắt chúng ta”.

Không có sự ủng hộ từ Đảng Xã hội, chính quyền của ông Bayrou khó có thể trụ vững. Các nhà kinh tế học cũng đồng thuận rằng sự sụp đổ của chính phủ Bayrou sẽ kích hoạt thêm nhiều đồn đoán về sức khỏe nền kinh tế và tình hình tài chính công của Pháp.

Thủ tướng François Bayrou

Thoạt nhìn, tình hình của Pháp có vẻ không quá tồi tệ. Quốc gia này vẫn là một trụ cột của hệ thống tiền tệ Euro. Nợ công của Chính phủ Pháp thấp hơn khi so với quy mô nền kinh tế của Ý, và chi phí tài trợ cho khoản lãi nợ hàng năm cũng thấp hơn nhiều so với Vương quốc Anh.

Tuy nhiên, mặc dù tỷ lệ nợ trên GDP của Pháp thấp hơn mức 135% của Ý, Rome lại kiểm soát được chi tiêu hàng năm của mình một cách chặt chẽ hơn.

Ý có thể đang phải đối mặt với tăng trưởng thấp, nhưng không thấp hơn Pháp, và dự báo của Ủy ban châu Âu cho thấy tình hình sẽ cải thiện vào năm tới. Đồng thời, lạm phát sẽ duy trì ở mức thấp. Quan trọng hơn, tỷ lệ nợ trên GDP của Ý đang trên đà giảm từ 3.3% năm nay xuống 2.9% vào năm 2026, thấp hơn mức 3% mà Ủy ban châu Âu quy định.

Ngược lại, tình hình của Pháp đang xấu đi nhanh chóng so với Ý. Các dự báo cho thấy thâm hụt chi tiêu hàng năm không được kiểm soát sẽ đẩy tỷ lệ nợ trên GDP của Pháp từ 113% năm ngoái lên tới hơn 120% vào cuối thập kỷ này.

Đối với các nhà đầu tư quốc tế, họ không quá lo lắng về tổng số nợ hiện tại, mà quan tâm hơn đến chiều hướng phát triển của nợ trong tương lai.

Chi phí vay tiền của Pháp cũng đang gặp vấn đề. Hiện tại, Pháp phải trả lãi suất 3.5% cho các khoản vay kỳ hạn 10 năm. Mức này tuy thấp hơn nhiều so với 4.7% của Vương quốc Anh, nhưng lại cao hơn so với Ý. Đáng ngạc nhiên là ngay cả Hy Lạp – quốc gia từng đối mặt với khủng hoảng nợ nghiêm trọng – hiện chỉ phải trả lãi suất 3.36%, thấp hơn cả Pháp, theo dữ liệu của Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB).

Tổng thống Emmanuel Macron đã nhiều lần cố gắng thuyết phục người dân Pháp rằng cần cải tổ tình hình tài chính công, nhưng những nỗ lực này vẫn chưa mang lại kết quả.

Ông đã cảnh báo về sự tự mãn, tuyên bố rằng “những năm thịnh vượng đã qua”. Có lẽ hành động gây tranh cãi nhất của ông Macron cho đến nay là việc thúc đẩy tăng tuổi nghỉ hưu (hiện đang là 62 tuổi). Ông lập luận rằng các khoản chi trả lương hưu cao hơn đang tạo áp lực lên tài chính Nhà nước và làm giảm nguồn nhân lực có kỹ năng cho nền kinh tế.

Chính phủ thiểu số của ông Bayrou thậm chí còn muốn tiến xa hơn. Họ lên kế hoạch tiết kiệm gần 44 tỷ Euro (38 tỷ Bảng Anh) để giảm thâm hụt ngân sách từ mức 5.8% GDP năm ngoái xuống còn 4.6% vào năm 2026. Một trong những đề xuất gây tranh cãi nhất là việc cắt bỏ hai ngày lễ công cộng của Pháp.

Giải pháp duy nhất khả thi lúc này là sửa đổi ngân sách để thuyết phục Đảng Xã hội ủng hộ Chính phủ. Tuy nhiên, sau nhiều tháng bế tắc và tranh cãi, cơ hội thành công đang ngày càng mong manh.

Theo Joseph Dickerson, Chuyên gia phân tích tại công ty tài chính Jefferies, mặc dù cổ phiếu ngân hàng Pháp đã giảm giá trong phiên giao dịch ngày 27/08, nhưng ảnh hưởng ngắn hạn từ cuộc khủng hoảng chính trị lên hệ thống tài chính Pháp không quá nghiêm trọng. Ông nhấn mạnh rằng tình trạng bất ổn hiện nay đe dọa nhiều hơn đến tăng trưởng kinh tế, chứ không phải khả năng trả nợ của Chính phủ.

Trong khi đó, các chuyên gia từ Goldman Sachs dự đoán rằng Thủ tướng Bayrou có thể sẽ nới lỏng mục tiêu giảm thâm hụt ngân sách hàng năm như một bước đi nhằm cứu vãn Chính phủ của mình. Tuy nhiên, họ cảnh báo rằng nếu thâm hụt tăng cao, tỷ lệ nợ trên GDP sẽ tiếp tục leo thang và có thể khiến các tổ chức xếp hạng tín dụng quốc tế phải xem xét lại đánh giá về nền kinh tế Pháp.

Ở mặt tích cực, điều này có thể mang lại sự thúc đẩy cho nền kinh tế vì “việc giảm thâm hụt ở mức thấp hơn trong năm tới sẽ tạo ra áp lực tài khóa nhỏ hơn và có lợi cho tăng trưởng, với các yếu tố khác không đổi”, họ phân tích.

“Tuy nhiên, việc thắt chặt các điều kiện tài chính cùng với sự bất ổn về chính sách sẽ gây áp lực lên nền kinh tế. Kết hợp tất cả yếu tố, chúng tôi dự báo tăng trưởng của Pháp chỉ đạt 0.6% vào năm 2025 và 0.9% vào năm 2026”, các chuyên gia Goldman Sachs nhận định.

Những con số tăng trưởng ảm đạm này là tin kém vui đối với Tổng thống Macron. Ông đã nhiều lần hứa hẹn sẽ biến Pháp thành một nền kinh tế năng động với tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ hơn.

Hiện tại, các cuộc thăm dò dư luận cho thấy người dân Pháp vẫn chưa thể đồng thuận về bất kỳ phương án cải cách nào. Điều này khiến triển vọng thông qua một ngân sách mới trong tương lai gần trở nên vô cùng mờ mịt.

Vũ Hạo (Theo The Guardian)