Khi S&P 500 biến thành “S&P 10”

Khi S&P 500 biến thành “S&P 10”

Từng là biểu tượng của sự đa dạng hóa, chỉ số S&P 500 đang biến đổi thành một quỹ đầu tư nặng về công nghệ. Sự trỗi dậy mạnh mẽ của một nhóm nhỏ các gã khổng lồ AI đã tạo ra một mức độ tập trung cao kỷ lục, đặt ra những câu hỏi hóc búa về rủi ro và tương lai của chiến lược đầu tư thụ động.

Mức độ tập trung cao kỷ lục

Suốt nhiều thập kỷ, S&P 500 được xem là thước đo chuẩn mực nhất cho sức khỏe của nền kinh tế Mỹ khi có tới 500 công ty thành viên quy mô lớn thuộc đủ mọi ngành nghề. Trong khi đó, chỉ số Nasdaq thì quá thiên về công nghệ, trung bình công nghiệp Dow Jones lại chỉ có 30 thành viên.

Các huyền thoại đầu tư như Warren Buffett hay John Bogle đã không ngừng ca ngợi chiến lược đầu tư vào quỹ theo chỉ số S&P 500 như một con đường an toàn và chắc chắn để làm giàu trong dài hạn.

Nhưng S&P 500 của năm 2025 không còn là chỉ số mà nhiều nhà đầu tư từng biết. Cơn sốt trí tuệ nhân tạo (AI) đã tạo ra một sự phân hóa cực đoan. Sức mạnh thị trường đã tập trung vào tay một nhóm thiểu số các công ty công nghệ siêu lớn, thường được gọi là “Magnificent 7” (Bộ Bảy Vĩ đại), bao gồm Nvidia, Microsoft, Apple, Amazon, Alphabet, Meta, và Tesla.

Hãy nhìn vào những con số để thấy rõ quy mô của sự tập trung này. Tính đến cuối quý 3 năm 2025, 10 cổ phiếu lớn nhất đã chiếm tới gần 34% tổng giá trị vốn hóa của S&P 500. Nếu nhìn vào các quỹ ETF mô phỏng chỉ số này, con số còn đáng báo động hơn, với 10 cổ phiếu hàng đầu chiếm tới hơn 41% tỷ trọng.

Sự thống trị này được thể hiện rõ nhất qua trường hợp của Nvidia. Nhờ đà tăng trưởng phi mã 230% vào năm 2023, 170% trong năm 2024, cổ phiếu Nvidia giờ đây một mình chiếm tới 8% tỷ trọng của S&P 500. Điều này có nghĩa là một công ty duy nhất có sức ảnh hưởng tương đương với 245 công ty nhỏ nhất trong chỉ số cộng lại.

Sự tập trung này không chỉ nằm ở vốn hóa, mà còn ở hiệu suất. Theo tính toán của S&P Dow Jones Indices, nhóm “Magnificent 7” đã đóng góp tới hơn 40% vào tổng mức tăng của S&P 500 trong năm 2025. Riêng Nvidia có thời điểm đóng góp tới gần 25% vào đà tăng của toàn bộ chỉ số.

Chỉ số S&P 500 được tính toán theo trọng số vốn hóa của từng cổ phiếu thành viên, vậy nên khi một cổ phiếu tăng trưởng mạnh về vốn hóa thì ảnh hưởng của nó tới chỉ số chung cũng đi lên theo.

Tính đến cuối tháng 10/2025, chỉ số S&P 500 chính thức (trọng số theo vốn hóa) tăng 15.7%, trong khi chỉ số S&P 500 với giả định các cổ phiếu có trọng số ngang nhau chỉ tăng 9.4%. Chênh lệch hơn 6 điểm phần trăm này chính là minh chứng cho thấy đà tăng của thị trường gần như hoàn toàn được dẫn dắt bởi một nhóm nhỏ các cổ phiếu siêu lớn.

Mới đây nhất vào phiên 28/10/2025, gần 80% số thành viên của chỉ số S&P 500 (tức 398 cổ phiếu) giảm giá, nhưng chỉ số này vẫn leo lên đỉnh mới 6,891 điểm, nhờ Nvidia 5%, Microsoft tăng 2%.

Rủi ro tiềm ẩn cho nhà đầu tư “mua xong bỏ đấy”

Sự tập trung quyền lực này đã làm xói mòn chính nguyên tắc nền tảng của việc đầu tư vào S&P 500: sự đa dạng hóa. Triết lý “đặt lệnh rồi quên đi” (set it and forget it) vốn dựa trên giả định rằng rủi ro được dàn trải trên 500 công ty thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau. Nếu một công ty gặp khủng hoảng, tác động lên toàn bộ danh mục sẽ không đáng kể.

Nhưng giờ đây, khi 40% danh mục của bạn phụ thuộc vào 10 cổ phiếu, phần lớn đều hoạt động trong cùng một lĩnh vực công nghệ và AI, thì “tấm lưới an toàn” đó đã trở nên mỏng manh hơn rất nhiều.

Rủi ro lớn nhất là rủi ro tập trung ngành. Toàn bộ nhóm cổ phiếu dẫn dắt thị trường đều đang đặt cược lớn vào một công nghệ duy nhất là AI. Nếu cơn sốt AI nguội đi, hoặc nếu công nghệ này không mang lại lợi nhuận như kỳ vọng, hoặc nếu một quy định pháp lý mới siết chặt ngành này, toàn bộ nhóm cổ phiếu dẫn dắt có thể đồng loạt sụt giảm, kéo theo cả thị trường.

Thêm vào đó là rủi ro định giá. Các cổ phiếu công nghệ lớn đang được giao dịch ở mức định giá rất cao, phản ánh sự lạc quan tột độ của nhà đầu tư. Nvidia có thời điểm giao dịch với P/E trên 50. Mức định giá này không cho phép bất kỳ sai sót nào. Chỉ một báo cáo lợi nhuận không “đủ tốt” cũng có thể gây ra một đợt bán tháo dữ dội, như lịch sử đã nhiều lần chứng minh.

Đối với hàng triệu người Mỹ đang gửi gắm tương lai hưu trí của mình vào các quỹ S&P 500, họ có thể đang đối mặt với một mức độ rủi ro mà họ không hề nhận thức được. Hiệu suất danh mục của họ giờ đây phụ thuộc một cách sống còn vào số phận của chỉ một vài công ty ở Thung lũng Silicon.

Chiến lược nào cho nhà đầu tư?

Vậy nhà đầu tư nên làm gì trước thực tế mới này?

Bước đầu tiên và quan trọng nhất là “biết mình đang sở hữu gì”. Thay vì chỉ nhìn vào tên quỹ S&P 500 một cách thụ động, nhà đầu tư cần chủ động xem xét kỹ các cổ phiếu chiếm tỷ trọng lớn nhất trong danh mục của mình. Câu hỏi cần đặt ra là: “Tôi có thực sự thoải mái khi một phần lớn tương lai tài chính của mình lại phụ thuộc vào số phận của chỉ riêng Nvidia, Microsoft và Apple hay không?”.

Một trong những giải pháp đơn giản nhất để chống lại rủi ro tập trung là cân nhắc các quỹ S&P 500 Tỷ trọng bằng nhau (Equal-Weighted). Các quỹ ETF này, chẳng hạn như RSP của Invesco, cũng đầu tư vào 500 công ty trong chỉ số, nhưng mỗi công ty đều có một tỷ trọng ngang nhau là khoảng 0.2%. Ưu điểm của cách tiếp cận này là nó giúp giảm thiểu tác động của một vài cổ phiếu siêu lớn, mang lại sự đa dạng hóa thực sự như đúng tinh thần ban đầu của chỉ số.

Tuy nhiên, nhà đầu tư cũng cần nhận thức được nhược điểm của nó. Trong một thị trường tăng trưởng mạnh mẽ được dẫn dắt bởi các cổ phiếu lớn như hiện nay, các quỹ tỷ trọng bằng nhau sẽ có hiệu suất kém hơn. Đổi lại, chúng lại có khả năng phòng thủ tốt hơn khi các cổ phiếu dẫn đầu bất ngờ sụt giảm.

Một chiến lược toàn diện hơn là đa dạng hóa ra ngoài phạm vi của S&P 500. Ngay cả khi đã đầu tư vào chỉ số này, việc bổ sung các loại tài sản khác sẽ tạo ra một danh mục cân bằng và vững chãi hơn. Các chuyên gia tài chính thường khuyến nghị nên phân bổ vốn vào các kênh đầu tư khác.

Thứ nhất là cổ phiếu quốc tế, bao gồm các thị trường phát triển khác như châu Âu, Nhật Bản và các thị trường mới nổi, nhằm giảm sự phụ thuộc vào riêng nền kinh tế Mỹ. Thứ hai là cổ phiếu vốn hóa nhỏ và vừa, bởi các công ty này thường có chu kỳ và tiềm năng tăng trưởng khác biệt so với các gã khổng lồ công nghệ. Bên cạnh đó, cổ phiếu giá trị, thuộc các ngành truyền thống như hàng tiêu dùng thiết yếu hay công nghiệp, có thể hoạt động tốt trong những giai đoạn mà cổ phiếu công nghệ gặp khó khăn. Cuối cùng, trái phiếu và các tài sản có thu nhập cố định luôn là một công cụ hữu hiệu để ổn định danh mục khi thị trường cổ phiếu biến động.

Tất nhiên, phe lạc quan vẫn cho rằng sự tập trung hiện tại là một ưu điểm. Họ lập luận rằng công nghệ và AI đang là động lực chính của nền kinh tế, và việc S&P 500 phản ánh đúng điều đó là một dấu hiệu của sức mạnh thị trường.

Tuy nhiên, lịch sử đã dạy chúng ta rằng không có bữa tiệc nào kéo dài mãi mãi. Sự tập trung quá mức vào một nhóm nhỏ các công ty, dù chúng có vĩ đại đến đâu, luôn tiềm ẩn rủi ro. Đối với các nhà đầu tư, việc nhận thức được sự thay đổi trong bản chất của S&P 500 và chủ động điều chỉnh chiến lược của mình là điều cần thiết để không bị bất ngờ khi bữa tiệc tàn.

Đức Quyền