Khi cảnh báo bong bóng tài chính xuất hiện ở khắp nơi

Khi cảnh báo bong bóng tài chính xuất hiện ở khắp nơi

Chỉ mới vài tháng trước, cảnh báo về hiện tượng bong bóng trong thị trường chứng khoán quan trọng nhất thế giới chủ yếu đến từ những người bên lề và những kẻ ham chú ý. Nhắc đến từ “bong bóng” trong giới tài chính giống như hô hoán “có cháy” giữa rạp chiếu phim đông đúc – một từ được sử dụng hết sức dè chừng.

Thế nhưng, như nhiều khía cạnh khác của cuộc sống năm 2025, dường như con người có thể quen với hầu hết mọi thứ. Và bất ngờ thay, các lời cảnh báo giờ đây đang xuất phát từ mọi phía. Các báo cáo ổn định tài chính vốn có nhiệm vụ cảnh báo về những rủi ro tiềm ẩn, nhưng thông điệp mới nhất từ IMF tuần trước thực sự gây sốc.

“Mô hình định giá cho thấy giá tài sản rủi ro vượt xa nền tảng cơ bản, làm tăng nguy cơ điều chỉnh mạnh”, trích từ báo cáo của IMF. “Thị trường tỏ ra tự mãn trong khi nền tảng đang thay đổi”. Các nhà đầu tư và hoạch định chính sách cần cảnh giác trước khả năng điều chỉnh “hỗn loạn” và tiềm ẩn vòng luẩn quẩn tự củng cố: Mất niềm tin vào khả năng trả nợ của Chính phủ làm tổn hại thị trường trái phiếu, từ đó ảnh hưởng đến các tài sản rủi ro đang được định giá cho tình trạng lý tưởng, cuối cùng gây sụp đổ khu vực ngân hàng – cả truyền thống lẫn “ngân hàng bóng tối” đang trong mối quan hệ “kết nối ngày càng chặt chẽ”. Ngân hàng Trung ương Anh (BOE) cũng bày tỏ lo ngại tương tự, lưu ý nguy cơ “điều chỉnh thị trường đột ngột”.

Những cụm từ này được lựa chọn vô cùng cẩn trọng. Khi các định chế uy tín nói về định giá “vượt xa” thực tế và về khả năng điều chỉnh “mạnh” hoặc “hỗn loạn”, họ thực sự đang bật đèn hiệu “thắt dây an toàn”.

Trong khu vực tư nhân, những nhân vật có tầm ảnh hưởng cũng đang kêu gọi thận trọng, trong đó có Jamie Dimon của JPMorgan, người nhận xét: “Hiện có rất nhiều tài sản đang có dấu hiệu bước vào lãnh thổ bong bóng”.

Tóm lại, chủ đề bong bóng đã thoát ra khỏi giới hạn kiềm chế. Các nhà đầu tư thậm chí đã bàn về những gì họ có thể cứu vãn khi bong bóng vỡ.

Dù vậy, thị trường vẫn hoạt động bình thường. Đây không đơn thuần là sự tự mãn, điều ngụ ý thiếu nhận thức về những hiểm họa tiềm ẩn. Đây là một quyết định rõ ràng nhằm bỏ qua những rủi ro hiển nhiên và tiếp tục bất chấp mọi thứ.

Thật đáng ngạc nhiên khi các nhà quản lý quỹ vẫn tiếp tục gợi nhớ câu nói của Chuck Prince “bạn phải tiếp tục nhảy khi nhạc còn phát”. Điều kỳ lạ là họ đều biết rõ kết cục của câu chuyện đó nhưng không hề có ý mỉa mai.

Vì vậy, đáng để thử tìm hiểu tư duy của những người lạc quan bất diệt. Đó là một thế giới đẹp đẽ, tràn ngập niềm vui.

Nền tảng của thế giới quan này là niềm tin tuyệt đối vào “đội cứu hộ” – cảm giác rằng nếu thị trường thực sự gặp khó khăn, vì bất kỳ lý do gì, quân tiếp viện sẽ sớm xuất hiện dưới hình thức cắt giảm lãi suất lớn hoặc thậm chí là các chương trình mua tài sản từ ngân hàng trung ương. Cả nhà đầu tư chuyên nghiệp lẫn bán lẻ đều đã quen với điều này kể từ cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008.

Các nhà hoạch định chính sách liên tục nhấn mạnh rằng ngưỡng can thiệp khẩn cấp rất cao, nhưng các nhà đầu tư vẫn sẵn sàng thử thách giới hạn đó. Điều này không chỉ áp dụng cho Mỹ. Một trong những lý do khiến trái phiếu Chính phủ Pháp không sụp đổ, dù bị hạ xếp hạng liên tiếp do tình hình chính trị bất ổn, là nhờ hệ thống cứu trợ phức tạp do Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) thiết lập trong cuộc khủng hoảng nợ một thập kỷ trước và được củng cố gần đây nhất vào năm 2022.

Rủi ro đạo đức ở đây là cực kỳ lớn, nhưng các nhà đầu tư tin chắc ECB sẽ can thiệp để dập tắt bất kỳ khủng hoảng nào liên quan đến nợ Pháp, giống như cách chính quyền Mỹ ngăn chặn sự lung lay của các ngân hàng khu vực và xử lý những đợt sụt giảm cổ phiếu nghiêm trọng.

Niềm tin này củng cố một trong những chiến lược thành công nhất trên thị trường chứng khoán: “Bắt đáy”. Một số nhà đầu tư và phân tích thậm chí nói với tôi rằng họ rất muốn áp dụng chiến lược này thường xuyên hơn nếu có nhiều đợt điều chỉnh xảy ra. Một đợt giảm giá mới đã xuất hiện trong những ngày gần đây, sau khi Donald Trump khơi mào một trong những đợt căng thẳng thương mại với Trung Quốc. Các chỉ số đo lường mức độ lo lắng của thị trường tăng vọt và cổ phiếu chịu áp lực, nhưng các nhà đầu tư vẫn hào hứng nắm bắt cơ hội.

“Đây chính là kiểu điều chỉnh mà chúng tôi đã chờ đợi”, nhóm chuyên gia tại HSBC phấn khích. “Chúng tôi không phớt lờ rủi ro nhưng cũng không quá lo lắng”.

Thái độ lạc quan này, không nghi ngờ gì, đã là chiến lược thắng lợi trong 6 tháng qua, và chúng ta vẫn chưa thấy dấu hiệu nào cho thấy bùa phép sẽ bị phá vỡ. May mắn dường như luôn mỉm cười với những người lạc quan, bất chấp những gì các nhà hoạch định chính sách cảnh báo.

*Bài viết thể hiện quan điểm của Katie Martin trên Financial Times

Vũ Hạo (Theo FT)