Điều gì xảy ra khi Chính phủ Mỹ đóng cửa?

Điều gì xảy ra khi Chính phủ Mỹ đóng cửa?

Chính phủ Mỹ đã chính thức đóng cửa lần đầu tiên trong gần 7 năm sau khi Đảng Cộng hòa và Đảng Dân chủ không thể đạt được thỏa thuận về việc duy trì tài trợ cho chính phủ liên bang. Vòng bỏ phiếu cuối cùng tại Thượng viện vào ngày 30/09 đã không thông qua đề xuất duy trì tài trợ sau thời hạn nửa đêm, đẩy đất nước vào tình trạng bất ổn tài chính.

Việc đóng cửa Chính phủ sẽ gây gián đoạn nhiều dịch vụ công thiết yếu, buộc hàng trăm ngàn nhân viên liên bang phải tạm nghỉ việc và làm chậm trễ việc công bố các dữ liệu kinh tế quan trọng.

* Chính phủ Mỹ chính thức đóng cửa: 750,000 nhân viên liên bang tạm nghỉ việc

Nguyên nhân khiến Chính phủ Mỹ đóng cửa?

Theo thông lệ, Quốc hội phải thông qua các dự luật chi tiêu trước ngày 01/10 hàng năm – thời điểm bắt đầu năm tài khóa mới – để cấp kinh phí cho các bộ ngành chính phủ và cơ quan liên bang. Khi không có dự luật phân bổ ngân sách nào được thông qua cho năm tài khóa mới bắt đầu ngày 01/10, các nhà lập pháp đã nỗ lực thông qua một biện pháp tạm thời để duy trì hoạt động của Chính phủ.

Nhà Trắng và Đảng Cộng hòa đã đẩy mạnh ủng hộ giải pháp tài trợ tạm thời nhằm duy trì mức tài trợ liên bang hiện tại đến ngày 21/11. Tuy nhiên, các nhà lập pháp Đảng Dân chủ đã phản đối kế hoạch này, lập luận rằng bất kỳ thỏa thuận nào cũng phải bao gồm việc gia hạn vĩnh viễn các khoản trợ cấp bảo hiểm y tế đang có nguy cơ hết hạn vào cuối năm.

“Đảng Dân chủ muốn đóng cửa Chính phủ”, Tổng thống Trump tuyên bố tại Phòng Bầu dục vào chiều ngày 30/09, đẩy mạnh cuộc chiến đổ lỗi giữa hai đảng.

Tổng thống Mỹ đã tổ chức một cuộc họp khẩn cấp với các lãnh đạo chính của Quốc hội vào ngày 29/09, bao gồm lãnh đạo đa số Thượng viện Đảng Cộng hòa John Thune, Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson, lãnh đạo thiểu số Thượng viện Chuck Schumer và người đồng cấp tại Hạ viện Hakeem Jeffries. Tuy nhiên, các nhà lập pháp rời Nhà Trắng trong trạng thái bế tắc, mỗi bên tiếp tục đổ lỗi cho đối phương.

Tác động tức thời của việc đóng cửa

Trong tình trạng đóng cửa, Chính phủ liên bang phải tạm ngưng tất cả các chức năng được coi là “không thiết yếu.” Theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), khoảng 750,000 nhân viên liên bang sẽ bị tạm nghỉ việc trong đợt đóng cửa này, gây ra chi phí ước tính khoảng 400 triệu USD mỗi ngày tiền lương trả sau.

Con số này thấp hơn một chút so với lần đóng cửa Chính phủ gần nhất – từ tháng 12/2018 đến tháng 1/2019, cũng trong nhiệm kỳ của ông Trump – khi khoảng 800,000 nhân viên Chính phủ đã phải tạm nghỉ việc.

Nhân viên làm công việc “thiết yếu” vẫn được yêu cầu đi làm, thường là không được trả lương ngay lập tức, cho đến khi giai đoạn đóng cửa kết thúc. Nhóm này bao gồm các quân nhân đang tại ngũ và nhân viên thực thi pháp luật liên bang.

Điều đáng chú ý trong lần đóng cửa này là Nhà Trắng đã đưa ra hướng dẫn mới, gợi ý rằng các cơ quan liên bang nên cân nhắc việc sa thải nhân viên vĩnh viễn, thay vì chỉ tạm thời cho họ nghỉ việc. Trong một bản ghi nhớ được lưu hành tuần trước, Văn phòng Quản lý và Ngân sách đã hướng dẫn các cơ quan liên bang “sử dụng cơ hội này để xem xét việc giảm lực lượng” – thuật ngữ chỉ việc sa thải vĩnh viễn.

“Khi bạn đóng cửa, bạn phải sa thải, vì vậy chúng tôi sẽ sa thải nhiều người và họ sẽ bị ảnh hưởng rất lớn”, ông Trump nói với các phóng viên vào ngày 30/09.

CBO ước tính rằng lần đóng cửa gần đây nhất, kéo dài 5 tuần – dài nhất trong lịch sử Mỹ – đã làm giảm sản lượng kinh tế 11 tỷ USD, trong đó có 3 tỷ USD mà nền kinh tế Mỹ không bao giờ có thể lấy lại được.

“Tác động của việc đóng cửa Chính phủ đối với hoạt động kinh doanh là sự bất ổn, và mức độ của nó sẽ phụ thuộc vào thời gian đóng cửa và các quyết định do chính quyền đưa ra”, CBO lưu ý trong báo cáo ngày 30/09. Cơ quan này cảnh báo thêm rằng nếu việc đóng cửa kéo dài trong nhiều tuần, “một số thực thể khu vực tư nhân sẽ không bao giờ thu hồi được toàn bộ thu nhập đã mất do việc tạm ngừng hoạt động liên bang”.

Các nhà kinh tế đặc biệt lo ngại về đề xuất sử dụng tình trạng đóng cửa để sa thải vĩnh viễn nhân viên liên bang, điều có thể gây ra mối đe dọa nghiêm trọng cho thị trường lao động Mỹ vốn đang suy yếu. Tuy nhiên, Andrew Hollenhorst, nhà kinh tế tại Citi, nhận xét rằng vẫn “chưa rõ có bao nhiêu nhân viên sẽ bị sa thải vĩnh viễn” trong thực tế.

Dữ liệu kinh tế bị ảnh hưởng

Một hệ quả đáng chú ý khác của việc đóng cửa Chính phủ là sự chậm trễ trong việc công bố báo cáo việc làm tháng 9 – dữ liệu kinh tế quan trọng dự kiến được phát hành vào ngày 03/10. Báo cáo này bao gồm con số mới nhất về việc làm phi nông nghiệp và tỷ lệ thất nghiệp – các chỉ số then chốt về sức khỏe của nền kinh tế Mỹ.

Báo cáo việc làm đóng vai trò quan trọng đối với các nhà hoạch định chính sách tại Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) trước cuộc họp tháng 10, với nhiều nhà đầu tư đang dự đoán Fed sẽ giảm lãi suất thêm 0.25 điểm phần trăm tại cuộc họp tháng này.

Tuy nhiên, ngay cả khi thiếu báo cáo chính thức, các quan chức Fed vẫn có thể tiếp cận các nguồn thay thế – như dữ liệu từ khu vực tư nhân và thông tin được tổng hợp từ 12 ngân hàng trung ương khu vực – để đánh giá tình trạng của thị trường lao động Mỹ, giảm thiểu tác động đến quá trình ra quyết định chính sách tiền tệ.

Vũ Hạo (Theo FT)