COP30 khép lại với các cam kết về khí hậu, tài chính và rừng nhiệt đới

COP30 khép lại với các cam kết về khí hậu, tài chính và rừng nhiệt đới

Gần 200 quốc gia ký kết thỏa thuận tại COP30 nhằm giảm khí thải, bảo vệ rừng và tăng tài chính khí hậu, dù không đạt mục tiêu loại bỏ nhiên liệu hóa thạch.

Toàn cảnh Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30) tại Belem. (Ảnh: THX/TTXVN)

Ngày 22/11 (giờ địa phương), gần 200 quốc gia đã ký kết một thỏa thuận khiêm tốn tại hội Hội nghị lần thứ 30 các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP30), khi nhiều nước chấp nhận những điều khoản ít tính cam kết hơn về việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch để duy trì sự thống nhất.

Các nước đã thông qua thỏa thuận sau 2 tuần đàm phán căng thẳng, với sự vắng mặt đáng chú ý của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Những vấn đề gai góc nhất đã được tập hợp lại thành một hiệp ước “mutirao” – khẩu hiệu của hội nghị thượng đỉnh – theo ngôn ngữ Tupi-Guarani có nghĩa là “nỗ lực tập thể.”

Thỏa thuận bao gồm một sáng kiến cho phép các quốc gia hợp tác trên cơ sở tự nguyện để giảm lượng khí thải carbon và nỗ lực hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp.

Hiệp ước cũng ghi nhận cam kết của tất cả các quốc gia tại COP28 ở Dubai về việc “chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch” – nhưng cụm từ chính xác này, vốn đã trở nên nhạy cảm về mặt chính trị, đã không được đưa vào văn kiện.

Bất chấp áp lực từ hơn 80 quốc gia từ châu Âu, Mỹ Latinh đến Thái Bình Dương, hội nghị đã không thông qua một “lộ trình” để loại bỏ nhiên liệu hóa thạch.

Thay vào đó, Chủ tịch COP30, Andre Correa do Lago, đã đề xuất lập một lộ trình cho các quốc gia sẵn sàng tham gia trên cơ sở tự nguyện, và một kế hoạch khác nhằm ngăn chặn nạn phá rừng.

Quang cảnh Hội nghị COP30 tại Belem, Brazil. (Ảnh: THX/TTXVN)

Trong một chiến thắng cho các nước đang phát triển tại COP30, thỏa thuận cuối cùng “kêu gọi nỗ lực tăng ít nhất gấp 3 lần nguồn tài chính cho thích ứng biến đổi khí hậu vào năm 2035.”

Năm 2024, các nước giàu đã đồng ý cung cấp 300 tỷ USD mỗi năm cho các nước đang phát triển vào năm 2035 dưới dạng tài chính khí hậu, mà không có khoản tiền cụ thể nào dành cho việc thích ứng.

Phần lớn số tiền này được dành cho các dự án giảm phát thải khí nhà kính, chẳng hạn như năng lượng tái tạo, chứ không phải cho thích ứng. Các nước đang phát triển cho rằng điều này khiến họ gặp bất lợi.

Mục tiêu “tăng gấp 3” được thống nhất tại Belem có thể đồng nghĩa với việc 120 tỷ USD trong số 300 tỷ USD đó được dành cho các nỗ lực thích ứng với biến đổi khí hậu, nhưng các nhà quan sát cho rằng vẫn cần phải làm rõ mục tiêu này.

Bên cạnh đó, lần đầu tiên thương mại được đưa vào văn kiện cuối cùng như một trụ cột, với cuộc đối thoại kéo dài 3 năm trong khuôn khổ khí hậu. Điều này phản ánh quan ngại của một số quốc gia, trong đó có Trung Quốc, rằng các biện pháp thương mại, như đánh thuế đối với hàng hóa phát thải carbon cao, có thể làm suy giảm nguồn thu xuất khẩu hoặc tạo rào cản đối với xuất khẩu công nghệ xanh.

Tại COP30, 7 nước gồm Anh, Pháp, Canada, Đức, Na Uy, Nhật Bản và Kazakhstan, đã ký tuyên bố cam kết đạt mức phát thải methane “gần bằng 0” trong toàn bộ ngành nhiên liệu hóa thạch.

Cắt giảm phát thải methane được coi là một trong những cách nhanh nhất để kìm hãm tốc độ nóng lên toàn cầu. Methane là khí gây hiệu ứng nhà kính nhiều thứ hai sau CO2.

Ngoài ra, chủ nhà Brazil cũng công bố một cơ chế đầu tư toàn cầu mới đề xuất chi trả lợi nhuận cho các quốc gia sở hữu nhiều rừng, theo từng hécta rừng còn nguyên vẹn.

Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva phát biểu tại Hội nghị COP30 ở Belem, Brazil. (Ảnh: THX/TTXVN)

Bình luận về kết quả hội nghị, Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva hoan nghênh việc “khoa học đã thắng thế” và “chủ nghĩa đa phương đã chiến thắng” trong các cuộc đàm phán tại COP30.

Ấn Độ khẳng định thỏa thuận này là “có ý nghĩa,” trong khi Trung Quốc cho biết “hài lòng với kết quả này.”

Thứ trưởng Bộ Sinh thái và Môi trường Trung Quốc Lý Cao đánh giá rằng COP30 sẽ được ghi nhận là “thành công trong một tình huống rất khó khăn.”

Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres khen ngợi những nỗ lực trong nhiều tuần qua, song bày tỏ thông cảm về việc “nhiều người có thể cảm thấy thất vọng” với kết quả, bao gồm người bản địa, thanh thiếu niên và những người hiện đang chịu tác động nặng nề nhất của biến đổi khí hậu.

Ngược lại, Tổng thống Colombia Gustavo Petro chỉ trích thỏa thuận COP30 thiếu kế hoạch loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, nói rằng Colombia “không chấp nhận” rằng tuyên bố “không nói rõ ràng, như khoa học đã làm, rằng nguyên nhân của cuộc khủng hoảng khí hậu là nhiên liệu hóa thạch”.

Xuân Phong