Áp lực lạm phát, xu hướng ăn tại nhà định hình lại ngành F&B

Áp lực lạm phát, xu hướng ăn tại nhà định hình lại ngành F&B

Trước áp lực của lạm phát và chi phí ăn ngoài ngày càng đắt đỏ, người tiêu dùng đang dần chuyển sang lựa chọn những bữa ăn tại gia vừa thoải mái, tiết kiệm chi phí, vừa có chất lượng không thua kém nhà hàng.

“Ăn tại nhà” lên ngôi trong thời kỳ thắt chặt chi tiêu

Charlie Bigham, nhà cung cấp bữa ăn chế biến sẵn cao cấp nổi tiếng tại Anh, vừa ra mắt một sản phẩm mới trong tháng 10 với mức giá gây bất ngờ ngay cả những khách hàng khá giả của thương hiệu: một phần bò Wellington cho hai người có giá gần 30 bảng Anh.

Đối tượng khách hàng mục tiêu không phải là những người đi làm mệt mỏi tìm kiếm một bữa tối nhanh gọn, mà là những thực khách vốn định đến nhà hàng nhưng lại e ngại trước chi phí ăn ngoài ngày một đắt đỏ.

“Món ăn đặc sắc không nhất thiết đồng nghĩa với việc phải ra ngoài ăn”, nhà sáng lập thương hiệu cùng tên chia sẻ tại sự kiện ra mắt bộ sưu tập Brasserie, được định vị là dòng sản phẩm mang đến những bữa ăn “chất lượng nhà hàng” tại gia. Dòng sản phẩm này, được phân phối độc quyền tại chuỗi siêu thị cao cấp Waitrose của Anh, còn bao gồm cả gà sốt vang và thịt nai hầm kiểu Bourguignon (hầm với rượu vang đỏ).

Siêu thị và thương hiệu thực phẩm tận dụng “nền kinh tế tại nhà”

Charlie Bigham’s không phải là đơn vị duy nhất trong mảng bữa ăn chế biến sẵn đang tìm cách cạnh tranh với ngành dịch vụ ẩm thực. Tháng 9 vừa qua, Tesco giới thiệu bộ sưu tập bữa ăn chế biến sẵn “chất lượng nhà hàng” mang tên Finest Chef’s Collection (tạm dịch “Bộ sưu tập thượng hạng từ đầu bếp”), với giá lên tới 20 bảng Anh, trong khi nhà cung cấp hộp công thức nấu ăn Gousto gần đây đã đổi tên dòng sản phẩm cao cấp, bổ sung thêm các lựa chọn mang thương hiệu “The Fine Dine In” và “Gastropub”.

Sau giai đoạn gián đoạn vì COVID-19, nhu cầu ăn ngoài tăng mạnh trở lại, nhưng sau đó lại suy giảm khi dịch vụ giao đồ ăn tiếp tục đà tăng trưởng ổn định.

Xu hướng này đang thúc đẩy một “nền kinh tế tại nhà” ngày càng phát triển, nơi người tiêu dùng quay lưng với trải nghiệm ăn ngoài để tận hưởng sự thoải mái, tiện lợi và tiết kiệm chi phí ngay tại phòng khách. Điều này tạo ra một hình thức cạnh tranh mới cho các nhà hàng, vốn đã phải đối mặt với sự tiện lợi từ các dịch vụ giao hàng, nay lại càng thêm chật vật với lạm phát giá thực phẩm và chi phí nhân công tăng cao, đặc biệt là tại Anh.

Ông Simon Stenning, nhà sáng lập công ty tư vấn FutureFoodservice, cho biết: “Ăn ngoài đã trở nên đắt đỏ hơn rất nhiều trong bối cảnh người tiêu dùng đang thắt chặt chi tiêu. Các siêu thị đang đáp trả và tận dụng những thách thức về chi phí mà ngành nhà hàng đang gặp phải”.

Theo Euromonitor, từ năm 2023 đến năm 2024, giá trị thị trường giao đồ ăn tại Anh đã tăng 8.2%, bỏ xa mức tăng trưởng 2.5% của các nhà hàng phục vụ tại chỗ. Sự thay đổi này còn rõ rệt hơn ở Mỹ, nơi thị trường giao đồ ăn đã mở rộng 18% vào năm ngoái, trong khi thị trường nhà hàng phục vụ tại chỗ thậm chí còn bị thu hẹp.

Ngành này đang kỳ vọng các thương vụ sáp nhập sẽ mở đường cho sự bành trướng hơn nữa. Hồi tháng 5, công ty DoorDash có trụ sở tại San Francisco đã đồng ý thâu tóm Deliveroo với giá 2.9 tỷ bảng Anh, chấm dứt một giai đoạn niêm yết đầy biến động của công ty giao đồ ăn đến từ Anh.

Dòng sản phẩm bữa ăn chế biến sẵn mới của Charlie Bigham’s, với món bò Wellington cho hai người giá gần 30 bảng Anh, nhắm đến những khách hàng e ngại chi phí ăn ngoài ngày càng tăng – Ảnh: PA

Lãi suất cao và nỗi lo về các cú sốc kinh tế đã khiến các hộ gia đình ở Anh cắt giảm chi tiêu nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác trong khối G7 kể từ năm 2020. Ở bên kia Đại Tây Dương, những lo ngại về thị trường lao động chậm lại và hậu quả kinh tế từ các đợt áp thuế của chính quyền Tổng thống Donald Trump đã kìm hãm chi tiêu.

Nhưng ở một mức độ nào đó, xu hướng này cũng là một phần của sự dịch chuyển hậu đại dịch, từ việc tụ tập ở những nơi như quán cà phê, rạp chiếu phim và câu lạc bộ sang một cuộc sống tại gia ít giao tiếp xã hội hơn nhưng cũng bớt phiền phức hơn. Ông Stenning cho biết: “Việc được giao đồ ăn tận nơi là dễ dàng và đã trở thành thói quen. Chúng ta có thể tiếp cận mọi món ăn yêu thích từ tất cả thương hiệu lớn, miễn là chúng ta sống trong khu vực giao hàng của họ.

Nền kinh tế tại nhà đã mang lại lợi nhuận cho một số bên. Doanh thu công ty thực phẩm cùng tên của ông Bigham tăng gần 9% lên 144 triệu bảng Anh trong năm tài chính kết thúc vào tháng 8/2024, lợi nhuận trước thuế đạt 7.6 triệu bảng Anh, tăng hơn 1/3.

Đối với những bên khác, đây lại là một giai đoạn đầy đau đớn. Theo nhà cung cấp dữ liệu ngành khách sạn Meaningful Vision, lượt khách đến các nhà hàng thông thường ở Anh đã giảm gần 8% trong chín tháng đầu năm, so với cùng kỳ năm 2024.

Pizza Hut là một nạn nhân tiêu biểu của xu hướng này. Chuỗi nhà hàng gia đình này thông báo sẽ đóng cửa 68 địa điểm trên khắp nước Anh, khiến 1,210 nhân viên mất việc.

Ông Nicholas Found, một nhà tư vấn tại Retail Economics, cho biết phân khúc gặp nhiều khó khăn nhất trên thị trường là tầm trung. “Các hộ gia đình có thu nhập trung bình, vốn là nguồn sống của các nhà hàng tầm trung, đang phải phân bổ lại chi tiêu khi đối mặt với những áp lực tài chính đặc thù. Nhóm này đang tìm cách chuyển sang các lựa chọn bình dân hơn, cắt giảm đồ uống có cồn, chọn phần ăn nhỏ hơn, hoặc quay về với các bữa ăn tại nhà.

Câu chuyện tương tự cũng diễn ra tại Mỹ. Hồi tháng 8, Dine Brands (chủ sở hữu của IHOP và Applebee’s), cùng với Sweetgreen, Wendy’s và Denny’s đều cảnh báo các nhà đầu tư rằng sự do dự chi tiêu của người tiêu dùng Mỹ đang ảnh hưởng tiêu cực đến doanh thu.

Theo dữ liệu từ công ty nghiên cứu thị trường Circana, người Mỹ đã ăn ít hơn 1 tỷ bữa tại các nhà hàng trong quý đầu tiên của năm so với cùng kỳ năm ngoái. Trước đợt sụt giảm này, tỷ lệ giữa bữa ăn tại nhà và bữa ăn tại nhà hàng vẫn tương đối ổn định kể từ năm 2023.

Báo cáo gửi khách hàng ngày 22/10, ông Jeffrey Bernstein, nhà phân tích ngành nhà hàng tại Barclays Mỹ, viết: “Các dấu hiệu trong những quý gần đây cho thấy người tiêu dùng đang trải qua ‘cảm giác mệt mỏi vì giá thực đơn’”. Điều này “thúc đẩy các nhà hàng phải tích cực hơn trong việc quảng bá các chương trình khuyến mãi và giảm giá để ứng phó”.

Tại Mỹ, nhà hàng thức ăn nhanh bị ảnh hưởng nặng nề nhất do những người tiêu dùng có thu nhập thấp nhất phải cắt giảm chi tiêu nhiều hơn. Trong ghi chú gửi khách hàng ngày 21/10, ông Brian Harbour, một nhà phân tích tại Morgan Stanley, cho biết các chuỗi thức ăn nhanh ở Mỹ là mắt xích yếu nhất trên thị trường hiện nay vì những khách hàng có thu nhập thấp vẫn rất kén chọn và hạn chế chi tiêu.

Giám đốc điều hành của McDonald’s, ông Chris Kempczinski, cho biết trong báo cáo thu nhập hồi tháng 8 rằng thương hiệu này đang cảm nhận được tác động từ “rất nhiều lo lắng và bất an” trong nhóm người tiêu dùng thu nhập thấp. “Kết quả là, mọi người hoặc bỏ bữa… hoặc họ chuyển sang các lựa chọn rẻ hơn trong thực đơn của chúng tôi, hoặc quay về ăn tại nhà”.

Tuy nhiên, các nhà hàng ở Anh lại phải đối mặt với một loạt vấn đề phức tạp. Giống như những nơi khác trong thế giới phương Tây, giá cả đã tăng vọt từ trước đại dịch; theo dữ liệu của ONS, chi phí ăn uống tại các nhà hàng và quán cà phê trong tháng 9 đã cao hơn khoảng 1/3 so với tháng 12/2019.

Nhà hàng chật vật giữa áp lực chi phí và nhu cầu sụt giảm

Các chủ nhà hàng ở Anh cũng đang đối mặt với chi phí lao động cao hơn sau khi mức lương tối thiểu và các khoản đóng góp bảo hiểm quốc gia tăng lên, vốn được đưa ra trong Ngân sách 2024 của Bộ trưởng Tài chính Rachel Reeves và có hiệu lực từ tháng 4 vừa qua.

Chuỗi Itsu của Anh vẫn duy trì hệ thống nhà hàng nhưng đã mở rộng sang kênh siêu thị với các mặt hàng cao cấp như sushi ướp lạnh – Ảnh: Richard Baker/In Pictures/Getty Images

Ông Douglas Jack, một nhà phân tích tại Peel Hunt, cho biết: “Các nhà hàng đang ở trong thế khó: chi phí nhân công càng cao, họ càng phải tăng giá nhiều hơn, và kết quả là lượng khách có thể sụt giảm. Khi thuế suất đối với các mặt hàng bán tại chỗ tăng, ăn tại nhà trở thành một hình thức đi ăn ngoài kiểu mới”.

Ông Jonathan Steenberg, một nhà kinh tế tại công ty bảo hiểm tín dụng Coface, cho biết: “Sự gia tăng rõ rệt các vụ vỡ nợ kể từ gói Ngân sách năm ngoái đã cao hơn đáng kể ở các lĩnh vực trả lương thấp hơn như ngành khách sạn”.

Ví dụ, tỷ lệ vỡ nợ của các nhà hàng và doanh nghiệp dịch vụ thực phẩm di động, chẳng hạn như các nhà hàng pop-up và xe bán đồ ăn ở Anh, đã cao gấp đôi so với mức trung bình của tất cả các ngành, theo số liệu từ Coface được chia sẻ với Financial Times.

Trong khi đó, một số công ty kinh doanh nhà hàng đã cố gắng chen chân vào nền kinh tế tại nhà. Các chuỗi của Anh như Itsu, Zizzi và PizzaExpress những năm gần đây đều đã bổ sung các sản phẩm cao cấp mới, bao gồm sushi ướp lạnh và các vị pizza “cao cấp hơn”, vào dòng sản phẩm bán tại siêu thị của họ.

Nhưng những người khác cho rằng không thể điều chỉnh sản phẩm tươi sống của mình để đáp ứng các quy định của kênh bán lẻ. Ông David Roberts, chuyên gia lĩnh vực khách sạn tại công ty luật CMS và đồng sở hữu chuỗi nhà hàng bít tết Blacklock của Anh, nói rằng nhà hàng của ông “có một loại nước sốt thịt mà tôi có thể uống cả lít nếu muốn – nhưng chúng tôi không thể đưa nó vào siêu thị vì sẽ phải thêm rất nhiều hóa chất để đảm bảo sản phẩm có hạn sử dụng thương mại khả thi”.

Các nhà phân tích đã ghi nhận một sự phân hóa ngày càng rõ rệt: người tiêu dùng thà chỉ cần đặt giao hàng và ăn ở nhà – trừ khi họ nhận được một trải nghiệm độc đáo và đặc biệt.

Ông Kurt Zdesar, người sáng lập nhóm nhà hàng ẩm thực kết hợp Nhật-Peru Chotto Matte, nói: “Tốt thôi là chưa đủ: bạn phải thật sự xuất sắc hoặc phải có thứ gì đó độc nhất vô nhị”.

Trải nghiệm – “vũ khí cuối cùng” giữ chân thực khách

Đối với các nhà hàng phục vụ tại chỗ, thách thức bây giờ là thuyết phục khách hàng rằng việc đi ăn ngoài vẫn là một trải nghiệm đáng giá. Ông Stenning của FutureFoodservice cho biết: “Chúng ta không thể chỉ mặc nhiên cho rằng mọi người sẽ ra ngoài ăn – động lực đó đã mất đi – vì vậy chúng ta cần phải liên tục đổi mới để kéo mọi người ra khỏi nhà”.

Đối với tập đoàn nhà hàng sang trọng Evolv Collection, nỗ lực đó bao gồm việc vận chuyển 5 tấn cát vào mùa hè này để xây dựng một bãi biển tạm thời tại nhà hàng kiểu Pháp Le Pont de la Tour bên bờ sông ở London.

Một nhân viên giao đồ ăn trên đường phố Washington. Các nhà phân tích cho rằng, trừ khi người tiêu dùng có được một trải nghiệm bên ngoài độc đáo, họ có nhiều khả năng sẽ chỉ đặt giao hàng và ăn ở nhà – Ảnh: Kevin Carter/Getty Images

Ông Martin Williams, giám đốc điều hành của Evolv, nói: “Mọi người đi ra ngoài ít hơn so với trước đây, nhưng khi họ đi, họ lại chi tiêu nhiều hơn và tìm kiếm chất lượng cao hơn. Đổi lại, các nhà hàng đang chịu áp lực phải cung cấp một trải nghiệm trọn vẹn”.

Người tiêu dùng cũng đòi hỏi nhiều hơn từ chính món ăn, theo ông James Brown, giám đốc điều hành chuỗi nhà hàng Prezzo Italian của Anh. Ông nói: “Mọi người đã học cách nấu ăn ở nhà nhờ khả năng tiếp cận dễ dàng các lớp học nấu ăn trên những nền tảng như Netflix. Khi khách hàng quyết định ra ngoài ăn ở nhà hàng, kỳ vọng về chất lượng giờ đây đã cao hơn nhiều”.

Các chủ nhà hàng tự tin rằng, bất chấp những trở ngại kinh tế và cấu trúc phía trước đối với ngành, người tiêu dùng sẽ luôn đánh giá cao trải nghiệm của một buổi tối đi chơi hơn là một chuyến đi siêu thị hay một hộp đồ ăn giao tận nơi bằng nhựa.

Ông Williams nói: “Thức ăn có lẽ chỉ chiếm 1/3 trải nghiệm. Phần còn lại là không gian, dịch vụ, âm nhạc. Hơn nữa, bạn không phải rửa bát”.

Quốc An (Theo FT)