Bất chấp thuế quan Trump, thặng dư thương mại Trung Quốc lần đầu vượt 1,000 tỷ USD

Bất chấp thuế quan Trump, thặng dư thương mại Trung Quốc lần đầu vượt 1,000 tỷ USD

Trung Quốc vừa ghi dấu ấn lịch sử khi thặng dư thương mại hàng hóa lần đầu tiên vượt mốc 1 ngàn tỷ USD. Con số này không chỉ phản ánh sức mạnh xuất khẩu của “công xưởng thế giới” mà còn cho thấy khả năng thích nghi trong bối cảnh căng thẳng thương mại toàn cầu.

Theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc, thặng dư thương mại hàng hóa trong 11 tháng đầu năm đạt 1,076 ngàn tỷ USD, vượt xa con số gần 1,000 tỷ USD của cả năm 2024. Thành tích này đặc biệt ấn tượng khi xuất hiện ngay sau thỏa thuận đình chiến thương mại một năm giữa Washington và Bắc Kinh vào tháng 10.

Trong tháng 11 một mình, xuất khẩu của Trung Quốc đã tăng vọt 5.9% so với cùng kỳ năm trước, vượt xa dự báo 3.8% của các chuyên gia. Đây là sự phục hồi mạnh mẽ sau đợt giảm bất ngờ 1.1% trong tháng 10 – lần co hẹp đầu tiên kể từ tháng 3/2024. Trong khi đó, nhập khẩu tăng 1.9% so với cùng kỳ năm trước. Thặng dư thương mại đạt 112 tỷ USD trong tháng này.

Các nhà sản xuất Trung Quốc đã “thở phào nhẹ nhõm” sau khi Chủ tịch Tập Cận Bình và Tổng thống Trump đạt được thỏa thuận trong cuộc gặp tại Hàn Quốc cuối tháng 10. Hai bên đã đồng ý tạm dừng một loạt biện pháp hạn chế trong một năm, bao gồm việc giảm thuế quan “khủng”, nới lỏng kiểm soát xuất khẩu khoáng sản quan trọng và công nghệ tiên tiến.

Đặc biệt, Bắc Kinh cam kết mua thêm đậu nành Mỹ và hợp tác với Washington trong việc ngăn chặn dòng chảy fentanyl.

Chuyển hướng từ Mỹ sang châu Á

Mặc dù xuất khẩu trực tiếp sang Mỹ lao dốc trong những tháng gần đây do tác động từ thuế quan, Trung Quốc đã chuyển hướng sang các thị trường khác. Đáng chú ý nhất là Đông Nam Á, nơi ghi nhận tăng trưởng xuất khẩu “thần tốc” từ Trung Quốc.

Các nhà kinh tế quan sát cho rằng một phần đáng kể trong số hàng hóa này sau đó được “chuyển tiếp” đến Mỹ thông qua các nước Đông Nam Á. Chiến lược này không chỉ giúp Trung Quốc tránh được một phần tác động từ thuế quan mà còn duy trì được mối liên kết kinh tế với thị trường Mỹ.

Tuy nhiên, đằng sau con số xuất khẩu ấn tượng là một nghịch lý đáng lo ngại. Hoạt động sản xuất của Trung Quốc đã co hẹp liên tục 8 tháng trong năm 2025, với các đơn hàng mới vẫn trong trạng thái suy giảm. Một cuộc khảo sát riêng tập trung vào các nhà xuất khẩu cũng cho thấy hoạt động sản xuất “bất ngờ rơi vào phạm vi thu hẹp”.

Điều này cho thấy trong khi xuất khẩu vẫn mạnh mẽ nhờ nhu cầu bên ngoài, thị trường nội địa lại đang gặp khó khăn nghiêm trọng do cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài và tình trạng mất an ninh việc làm gia tăng.

Con số 1,000 tỷ USD không chỉ là một cột mốc tượng trưng mà còn phản ánh vị thế không thể thay thế của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Dù phải đối mặt với áp lực từ các biện pháp bảo hộ thương mại, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vẫn chứng minh được khả năng duy trì lợi thế cạnh tranh xuất khẩu.

Thặng dư kỷ lục này cũng đặt ra những câu hỏi quan trọng về sự cân bằng thương mại toàn cầu và hiệu quả của các chính sách thuế quan. Trong khi ông Trump từng kỳ vọng các biện pháp thuế quan sẽ giảm thiểu thặng dư thương mại của Trung Quốc, thực tế cho thấy tác động có thể không như mong đợi.

Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc dự kiến sẽ họp cuối tháng này tại Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương hàng năm để thảo luận mục tiêu tăng trưởng, ngân sách và ưu tiên chính sách cho năm tới. Goldman Sachs dự báo Trung Quốc sẽ giữ nguyên mục tiêu tăng trưởng 2026 ở mức “khoảng 5%”.

Để đạt được mục tiêu này, các chuyên gia kỳ vọng chính quyền Trung Quốc sẽ nâng trần thâm hụt tài khóa thêm 1% GDP, cắt giảm lãi suất chính sách tổng cộng 20 điểm cơ bản và tăng cường các biện pháp kích thích để kiềm chế sự sụt giảm của thị trường bất động sản.

CEO công ty tư nhân PAG, Weijian Shan, nhấn mạnh: “Trung Quốc cần khẩn cấp giảm bớt sự phụ thuộc xuất khẩu và chuyển hướng sang tiêu dùng nội địa để đảm bảo tăng trưởng bền vững”. Theo ông, một đồng Nhân dân tệ mạnh hơn (tăng 5% từ đầu năm) có thể nâng đóng góp của tiêu dùng lên mức 86% như năm 2023, từ mức 53% hiện tại.

Triển vọng phía trước vẫn còn nhiều biến số, đặc biệt khi mối quan hệ thương mại Mỹ-Trung tiếp tục phụ thuộc vào các quyết định chính sách trong bối cảnh địa chính trị phức tạp. Tuy nhiên, kỷ lục thặng dư 1,000 tỷ USD đã khẳng định vị thế của Trung Quốc như một siêu cường xuất khẩu không dễ bị lung lay.

Vũ Hạo (Tổng hợp)