Doanh nghiệp toàn cầu “bỏ” Trung Quốc vì thuế quan Trump, Việt Nam, Indonesia hưởng lợi lớn

Doanh nghiệp toàn cầu “bỏ” Trung Quốc vì thuế quan Trump, Việt Nam, Indonesia hưởng lợi lớn

Sau gần một thập kỷ căng thẳng thương mại, cuộc chiến thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức đạt đến bước ngoặt quan trọng.

Tỷ lệ hàng hóa từ các nhà cung cấp tại Trung Quốc, Hồng Kông và Hàn Quốc đã sụt giảm mạnh từ 90% xuống còn 50% trong thập kỷ qua, đánh dấu cuộc đại di cư chuỗi cung ứng lớn nhất trong lịch sử thương mại hiện đại.

Theo phân tích từ Wells Fargo Supply Chain Finance, xu hướng đa dạng hóa chuỗi cung ứng này đã bắt đầu từ nhiệm kỳ đầu của ông Trump và tăng tốc mạnh mẽ trong suốt cuộc chiến thương mại.

“Từ năm 2018 đến 2020, việc các nhà cung cấp đa dạng hóa rời khỏi Trung Quốc đã tăng gần gấp đôi sau các đợt áp thuế quan đầu tiên”, Jeremy Jansen, Trưởng phòng về nguồn cung ứng tại Wells Fargo Supply Chain Finance, chia sẻ.

Làn sóng di cư sang Đông Nam Á

Kể từ cuộc chiến thương mại đầu tiên, sự chuyển dịch dần dần từ Trung Quốc sang khu vực Nam Á – Thái Bình Dương đã trở thành xu hướng bền vững. Ông Jansen cho biết: “Dựa trên số lượng nhà cung cấp, sự đa dạng hóa hiện tại đã đạt tỷ lệ 50/50 giữa khu vực Bắc Á – Thái Bình Dương và Nam Á – Thái Bình Dương”.

Các nhà cung cấp quy mô trung bình đang tìm đến những điểm đến mới như Đài Loan, Việt Nam, Indonesia, Thái Lan, Ấn Độ và Malaysia. Con số thống kê từ SONAR cho thấy nhập khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ đã giảm 26% so với cùng kỳ năm trước, trong khi thương mại từ Trung Quốc sang Nam Á – Thái Bình Dương tăng mạnh.

Project 44, công ty chuyên theo dõi sự thay đổi chuỗi cung ứng, ghi nhận thương mại Trung Quốc năm 2025 tăng vọt với nhiều quốc gia: Indonesia 29.2%, Việt Nam 23%, Ấn Độ 19.4% và Thái Lan 4.3%. Ngược chiều, khối lượng thương mại container đến Mỹ cũng tăng đáng kể từ các quốc gia này: Việt Nam 23%, Thái Lan 9.3% và Indonesia 5.4%.

Mặc dù kế hoạch thuế quan của Tổng thống Trump vẫn chưa rõ ràng khi Tòa án Tối cao Mỹ đang xem xét và nhiều công ty lớn kiện đòi hoàn tiền, tác động ngắn hạn đã hiện rõ trong bảng cân đối kế toán của các doanh nghiệp. Các nhà nhập khẩu Mỹ buộc phải tìm kiếm thêm nhiều giải pháp tài chính để duy trì dòng tiền.

“Chúng tôi đã chứng kiến nhu cầu vốn lưu động tăng mạnh sau Ngày Giải phóng do thuế quan cao hơn”, Ajit Menon, Trưởng phòng tài chính thương mại Mỹ của HSBC, cho biết. “Thuế quan trung bình đã tăng từ 1.5% lên hai chữ số”.

Tác động này không đồng đều giữa các ngành. Dược phẩm thông thường và ngành bán lẻ/may mặc đặc biệt khó khăn do biên lợi nhuận mỏng và thiếu sức mạnh đàm phán. “Đây là lý do các đối tác thương mại đang phải đàm phán lại điều khoản thanh toán, từ đó xuất hiện nhu cầu tài chính lớn”, ông Menon giải thích.

HSBC, với hơn 850 tỷ USD tài trợ dòng thương mại toàn cầu hàng năm, đã ra mắt nền tảng Trade Pay đầu năm nay để giúp khách hàng tối ưu hóa các khoản phải thu, phải trả và hàng tồn kho.

Từ khi ông Trump triển khai thuế đối ứng vào tháng 4/2025, HSBC ghi nhận dòng tài chính tăng khoảng 20% qua tất cả phân khúc khách hàng. Xu hướng này càng rõ ràng khi lượng hàng tồn kho được tích trữ đầu năm 2025 để né thuế quan đang cạn kiệt.

“Hàng tồn kho dự phòng để bù đắp thuế quan hiện đã gần hết”, ông Menon cảnh báo. “Điều này có nghĩa các công ty sẽ cần nhiều vốn lưu động hơn khi các điều khoản được tái đàm phán”.

“Tiền mặt là vua” trong thời đại thuế quan

Cuộc khảo sát gần đây với 1 ngàn công ty Mỹ của HSBC cho thấy hơn 70% doanh nghiệp có yêu cầu vốn lưu động tăng cao so với năm trước. Điều này buộc nhiều công ty phải xem xét lại toàn bộ chiến lược chuỗi cung ứng và điều khoản thanh toán.

“Các công ty đang nghiêm túc xem xét lại mức lãi suất họ đang chịu và thời gian tài chính. Trong bối cảnh hiện tại, tiền mặt đang trở thành vua”, ông Menon nhấn mạnh.

Cuộc chiến thương mại của Trump không chỉ thay đổi bản đồ chuỗi cung ứng toàn cầu mà còn buộc các doanh nghiệp Mỹ phải thích nghi với thực tế mới: Chi phí cao hơn, chuỗi cung ứng phức tạp hơn và nhu cầu vốn lưu động lớn hơn bao giờ hết.

Vũ Hạo