5 quy tắc vàng cho quá trình chuyển đổi xanh của châu Âu

5 quy tắc vàng cho quá trình chuyển đổi xanh của châu Âu

Chúng ta không thể phân bổ tiền bạc dựa trên cảm tính mà phải đặt cược vào những công nghệ mang lại điều thực sự quan trọng: giảm phát thải.

Một công viên điện mặt trời ở Kozani, Hy Lạp. Những bước cuối cùng để đạt được trung hòa khí hậu sẽ rất tốn kém – Ảnh: Konstantinos Tsakalidis/Bloomberg

Thỏa thuận Xanh của EU đang ở ngã ba đường. Giá năng lượng cao không còn nhiều dư địa để tạo thêm gánh nặng chi phí cho các nền kinh tế của chúng ta. Trong khi đó, môi trường địa chính trị mới đã làm giảm mong muốn của châu Âu trong việc phát triển các sự phụ thuộc mới vào nhiên liệu, khoáng sản hay công nghệ. Và EU đang đối mặt với vô số thách thức khác – quá trình chuyển đổi năng lượng của chúng ta phải củng cố một khuôn khổ chiến lược rộng lớn hơn về vị thế mà châu Âu mong muốn trên trường quốc tế.

Với những thách thức này, 5 quy tắc vàng cho quá trình chuyển đổi xanh được Thủ tướng Hy Lạp đề xuất.

Thứ nhất, chúng ta phải tập trung vào hiệu quả chi phí. Trong khi các quốc gia châu Âu vẫn đang đốt than trong các nhà máy điện và dùng dầu để sưởi ấm nhà cửa và nhà máy, chúng ta lại đang thúc đẩy việc khử carbon cho tàu biển, máy bay và các quy trình công nghiệp khó khăn nhất. Việc tập trung giải quyết tất cả các loại khí thải cùng một lúc là thiển cận. Chúng ta nên mở rộng quy mô các công nghệ carbon thấp có tính cạnh tranh, đồng thời tiếp tục phát triển những công nghệ chưa cạnh tranh – nhưng với một tốc độ hợp lý.

Cũng ngày càng rõ ràng rằng những bước cuối cùng để đạt được trung hòa khí hậu sẽ rất tốn kém. Chúng ta phải hành động cẩn trọng, duy trì sự linh hoạt và đảm bảo rằng các tính toán là hợp lý.

Thứ hai, chúng ta phải tôn trọng tính trung lập về công nghệ. Trong một thời gian quá dài, chúng ta đã hành xử như thể quá trình chuyển đổi năng lượng là một trò chơi đạo đức. Đã đến lúc chúng ta phải thoát ra khỏi khu vườn của thiện và ác. Châu Âu ký kết các thỏa thuận mua khí đốt từ Mỹ nhưng lại không hỗ trợ sản xuất khí đốt trong lòng EU. Có rất nhiều tiền để tài trợ cho hydro như một nguồn năng lượng nhưng lại rất ít cho điện hạt nhân.

Chúng ta không thể phân bổ tiền bạc dựa trên cảm tính. Chúng ta cần đặt cược vào những công nghệ có thể mang lại điều thực sự quan trọng: giảm phát thải.

Thứ ba, chúng ta phải tái cam kết với thị trường nội khối. Chúng ta có sự chênh lệch giá rất lớn ở châu Âu, đặc biệt là về điện. Hội nhập thị trường đang diễn ra theo kiểu “chọn món” và ít ai muốn chia sẻ nguồn điện giá rẻ của mình. Kết quả là chúng ta có tình trạng giá âm ở một quốc gia trong khi một quốc gia khác lại có mức giá lên tới ba con số. Điều này thật điên rồ. Lịch sử dạy chúng ta rằng hội nhập không tự diễn ra. Đó là một dự án chính trị. Chúng ta phải thúc đẩy nó ở các cấp cao nhất.

Thứ tư, chúng ta cần một cơ chế quản trị thị trường mạnh mẽ hơn. Các thị trường năng lượng, và đặc biệt là thị trường điện, ngày càng phức tạp, phụ thuộc lẫn nhau và thiếu minh bạch. Đây là một “hỗn hợp” nguy hiểm đối với một sản phẩm thiết yếu cho cuộc sống con người và khả năng cạnh tranh của châu Âu.

Các cấu trúc thị trường của chúng ta cố gắng đạt được định nghĩa hiệu quả theo sách giáo khoa. Nhưng khi làm vậy, hệ thống và các tác động của nó đối với công chúng lại trở nên không thể chấp nhận được về mặt chính trị. Chúng ta cần khởi động lại cuộc thảo luận về quản trị thị trường – giá cả được thiết lập như thế nào, ở những thị trường nào, và ai thực sự có đủ năng lực để giám sát các mức giá này và ngăn chặn hành vi thao túng thị trường ở cấp độ châu Âu.

Thứ năm và cũng là cuối cùng, quá trình chuyển đổi xanh không thể là mục đích tự thân. Trong nhiều năm, châu Âu đã đề cao việc khử carbon lên trên tất cả mọi thứ khác. Các mục tiêu khác – việc làm, sản xuất công nghiệp, quyền tự chủ chiến lược – đã bị thua thiệt khi đối đầu với việc khử carbon. Chúng ta không thể tiếp tục đi trên con đường này.

Khử carbon là quan trọng nhưng đó không phải là mục tiêu duy nhất. Nếu chúng ta phải chấp nhận một lượng khí thải nhất định trong một thời gian dài hơn để cứu các ngành công nghiệp của mình hoặc để duy trì sự gắn kết xã hội, thì cứ như vậy. Chúng ta phải có những cuộc tranh luận này một cách trung thực. Chúng ta không thể bắt đầu với mục tiêu trung hòa khí hậu và hy vọng mọi thứ khác sẽ tự đi vào quỹ đạo.

Năm quy tắc này rất đơn giản. Bản thân chúng có lẽ không gây tranh cãi. Nhưng nếu bạn xem xét chúng một cách nghiêm túc, nếu bạn xây dựng một chiến lược dựa trên những quy tắc này, bạn sẽ phát triển một chương trình nghị sự rất khác cho EU, và đó là một chương trình cấp tiến. Tôi tin rằng đó là những gì chúng ta cần vào năm 2025. Nếu không, chúng ta có thể chiến thắng trong cuộc đua đến trung hòa khí hậu chỉ để phát hiện ra rằng chúng ta đã chạy sai cuộc đua. Chúng ta không thể để điều này xảy ra.

(Tác giả bài viết là Thủ tướng Hy Lạp)

Quốc An (Theo FT)