Làn sóng đầu tư Trung Quốc vào châu Âu hạ nhiệt

Làn sóng đầu tư Trung Quốc vào châu Âu hạ nhiệt

Căng thẳng địa chính trị, áp lực thương mại và thị trường xe điện châu Âu tăng trưởng chậm hơn dự kiến được dự báo sẽ kìm hãm làn sóng đầu tư của Trung Quốc vào các dự án mới tại khu vực này.

Địa điểm nhà máy CATL gần Debrecen, Hungary – Ảnh: Attila Kisbenedek/AFP/Getty Images

Tại Debrecen, thành phố lớn thứ hai của Hungary, các công nhân đang hoàn tất những công đoạn cuối cùng của một nhà máy sản xuất pin khổng lồ. Dự án này do công ty CATL của Trung Quốc xây nhằm cung cấp sản phẩm cho BMW, Mercedes và các thương hiệu ô tô châu Âu khác.

Nhà máy dài hàng cây số này là một phần của làn sóng đầu tư từ Trung Quốc khắp Trung và Đông Âu ngay sau đại dịch COVID-19, với trọng tâm là các nhà máy sản xuất pin và xe điện.

Tuy nhiên, gần ba năm sau khi CATL công bố dự án đầu tư mới trị giá 7.3 tỷ Euro, nhu cầu xe điện tại châu Âu yếu hơn dự kiến khiến công ty phải xem xét lại quy mô dự án.

Các đại diện công ty cho biết, giai đoạn đầu dự án đã tăng công suất 20% lên 40 GW/giờ, nhưng hai giai đoạn tiếp theo đang được xem xét lại tùy thuộc vào nhu cầu thị trường, bao gồm việc nghiên cứu sản xuất các công nghệ khác ngoài pin lithium-ion mà nhà máy Debrecen được thiết kế ban đầu.

Động thái này phù hợp với các dự báo chung rằng hoạt động đầu tư của Trung Quốc vào các dự án mới tại châu Âu sẽ chậm lại.

Theo bà Agatha Kratz tại công ty tư vấn Rhodium Group, căng thẳng thương mại, áp lực chính trị và thị trường xe điện tương đối yếu ở châu Âu đã làm giảm sức hấp dẫn của hoạt động đầu tư từ Trung Quốc vào EU.

Vào đầu tháng 10/2025, Bắc Kinh công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu sâu rộng đối với đất hiếm và các khoáng sản quan trọng.

Bà Kratz, một chuyên gia về Trung Quốc, nhận định: “Chúng ta có thể sẽ chứng kiến sự chậm lại trong tốc độ các dự án đầu tư mới của Trung Quốc tại EU và châu Âu nói chung do những căng thẳng chính trị, 2025 có vẻ sẽ là một năm chững lại đối với hoạt động đầu tư”.

Theo một báo cáo công bố vào tháng 05/2025 của nhà cung cấp nghiên cứu Rhodium và viện nghiên cứu Viện Nghiên cứu Trung Quốc Mercator (Merics) của Đức, giá trị các dự án xe điện mới của Trung Quốc công bố tại châu Âu trong năm 2024 đã sụt giảm mạnh.

Đầu tư ô tô của Trung Quốc đang chuyển hướng sang Đông Nam Á

Dữ liệu của Rhodium cho thấy sau đại dịch, Hungary là một trong những quốc gia hưởng lợi chính từ hoạt động đầu tư ô tô của Trung Quốc ở châu Âu. Tuy nhiên, số liệu dự báo từ fDi Markets, một cơ sở dữ liệu của Financial Times, lại cho thấy sự sụt giảm trong tổng số dự án công bố tại Hungary, từ 15 dự án năm 2023 xuống chỉ còn 7 vào năm 2024.

Hoạt động đầu tư của Trung Quốc trong lĩnh vực ô tô đã chuyển hướng sang Đông Nam Á nhằm tận dụng các thị trường có tốc độ tăng trưởng nhanh hơn và cơ sở hạ tầng sản xuất cùng các nhà máy pin sẵn có.

Ông Andreas Mischer tại Merics cho biết có rất ít dấu hiệu cho thấy các công ty Trung Quốc sẽ đầu tư vào các lĩnh vực khác tại EU để bù đắp.

Ông nói: “Trong năm 2024, lĩnh vực quan trọng duy nhất ngoài ô tô cho các dự án đầu tư mới là công nghệ thông tin và truyền thông, nhưng con số đó chưa đến 500 triệu Euro, chỉ bằng 1/10 so với vốn đầu tư mới mà chúng ta thấy trong ngành ô tô. Vì vậy, chúng tôi không kỳ vọng đây sẽ là một sự thay thế khả thi”.

Giá trị FDI của Trung Quốc tại Hungary đạt đỉnh vào năm 2024 nhưng số lượng dự án trong kế hoạch đang giảm dần

Dòng vốn đầu tư của Trung Quốc đang chuyển hướng từ ba thị trường lớn nhất châu Âu là Đức, Anh và Pháp sang các quốc gia như Hungary.

Triển vọng về một làn sóng tăng trưởng đầu tư mới đang bị lu mờ bởi cuộc đối đầu với Bắc Kinh, xuất phát từ yêu cầu của châu Âu về việc Trung Quốc phải chuyển giao công nghệ như một điều kiện để được đầu tư.

Hồi tháng 7, các bộ trưởng Pháp và Đức khuyến nghị các lĩnh vực quan trọng như pin, nơi châu Âu đang gặp khó khăn trong việc tạo ra những doanh nghiệp đầu tàu, các khoản đầu tư từ Trung Quốc nên được “đi kèm với chuyển giao công nghệ”.

Nhưng động thái của CATL cử hàng ngàn công nhân đến xây dựng và trang bị cho một nhà máy trị giá 4 tỷ Euro ở Tây Ban Nha trong một liên doanh với Stellantis đã làm dấy lên câu hỏi về sự sẵn lòng chia sẻ kiến thức công nghiệp của các công ty Trung Quốc.

“Tôi không kỳ vọng sẽ có nhiều hoạt động chia sẻ kiến thức hay chuyển giao công nghệ diễn ra”, ông Matthias Schmidt, một nhà phân tích ô tô độc lập tại Schmidt Automotive Research, cho biết. Ông cũng chỉ rằng khi các công ty ô tô phương Tây từng bị buộc phải tham gia các thỏa thuận chuyển giao công nghệ khi đầu tư vào Trung Quốc trong những thập kỷ gần đây.

“Các nhà sản xuất EU tại Trung Quốc phải tham gia các liên doanh địa phương, điều này đã cung cấp cho họ kỹ năng để sản xuất xe. Giờ đây, người phụ bếp năm xưa đã tự mở nhà hàng riêng của mình ngay bên cạnh”, ông nói.

Ủy ban châu Âu đã cảnh báo sẽ tăng cường rà soát các khoản đầu tư của Trung Quốc vào châu Âu, thông qua việc sử dụng Quy định về Trợ cấp Nước ngoài (FSR). Đồng thời, vào năm 2024, Ủy ban này đã áp thuế lên tới 35% đối với một số xe điện Trung Quốc nhập khẩu vào EU.

Các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc có thể lách bằng cách đầu tư vào nhiều cơ sở sản xuất hơn trong EU. Tuy nhiên, theo bà Kratz, các mức thuế này, vốn không áp dụng cho các dòng xe điện hybrid cắm sạc ngày càng phổ biến, khó có thể đủ cao để tạo ra một sự thay đổi lớn.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã cảnh báo rằng nếu Bắc Kinh áp dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đối với đất hiếm, Mỹ và phần còn lại của thế giới sẽ “phải tách rời” khỏi Trung Quốc.

Tất cả điều này không có nghĩa là ảnh hưởng của Trung Quốc sẽ biến mất khỏi châu Âu, đặc biệt với khối lượng đầu tư khổng lồ đã được công bố sau đại dịch.

Với một tỷ lệ đáng kể lực lượng lao động cho nhà máy Debrecen đến từ Trung Quốc, hình ảnh người nước ngoài đang dần trở nên quen thuộc trong một thành phố vốn từ lâu gần như chỉ toàn người Hungary.

“Quá trình công nghiệp hóa này khởi đầu với tác động ở cấp địa phương và khu vực”, Thị trưởng Debrecen, ông László Papp, cho biết. “Nhưng đến nay, Debrecen đã trở thành một nhân tố toàn cầu trong quá trình này”.

Quốc An (Theo FT)