Mỹ cảnh báo: Thế giới sẽ “tách rời” khỏi Trung Quốc nếu áp dụng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm

Mỹ cảnh báo: Thế giới sẽ “tách rời” khỏi Trung Quốc nếu áp dụng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm

Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu toàn diện mới về đất hiếm và khoáng sản quan trọng sẽ buộc Mỹ và các nước khác phải “tách rời” khỏi Trung Quốc.

“Nếu Trung Quốc chọn trở thành đối tác thiếu tin cậy với thế giới, thì thế giới sẽ phải tách rời họ”, ông Bessent nhấn mạnh trong cuộc họp báo cùng với đại diện thương mại Mỹ Jamieson Greer trong ngày 15/10. “Thế giới không muốn tách rời. Chúng tôi muốn giảm rủi ro. Nhưng những tín hiệu như thế này là dấu hiệu của sự tách rời, điều mà chúng tôi tin rằng ngay cả Trung Quốc cũng không thực sự mong muốn”.

Scott Bessent, Bộ trưởng Tài chính Mỹ: “Nếu Trung Quốc muốn trở thành đối tác không đáng tin cậy đối với thế giới, thì thế giới sẽ phải tách rời” © Reuters

Biện pháp kiểm soát mới gây chấn động chuỗi cung ứng toàn cầu

Tuần trước, Bắc Kinh đã công bố chế độ kiểm soát đất hiếm và khoáng sản quan trọng, yêu cầu tất cả các công ty không phải Trung Quốc muốn xuất khẩu sản phẩm có chứa dù chỉ một lượng nhỏ các khoáng sản này đều phải xin giấy phép từ chính phủ Trung Quốc.

Động thái này đã vấp phải sự lên án mạnh mẽ từ Mỹ và nhiều quốc gia khác, họ cho rằng biện pháp này sẽ có tác động nghiêm trọng đến chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt khi xét đến vị thế thống trị của Trung Quốc trong ngành công nghiệp đất hiếm. Phản ứng lại, Tổng thống Donald Trump đã đe dọa áp thuế bổ sung 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc và các biện pháp đối phó khác từ ngày 01/11.

Đại diện thương mại Greer nhấn mạnh rằng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Trung Quốc, dự kiến có hiệu lực vào tháng 12, sẽ tác động đến toàn cầu.

“Trong khi Trung Quốc đã thực hiện nhiều hành động thương mại trả đũa chống lại Mỹ, châu Âu, Canada, Australia và các nước khác trong những năm gần đây, động thái này không phải là sự trả đũa tương xứng. Đây là một hành động cưỡng chế kinh tế đối với mọi quốc gia trên thế giới”, ông Greer tuyên bố.

Cả ông Greer và ông Bessent đều khẳng định Mỹ đang yêu cầu Trung Quốc không tiến hành thực hiện các biện pháp kiểm soát này. Sara Schuman, từng là nhà đàm phán thương mại hàng đầu của Mỹ đối với Trung Quốc, cho biết thỏa thuận mà hai bên đạt được tại Geneva đầu năm nay vốn đã là một “yếu tố ổn định quan trọng” cho quan hệ song phương và nền kinh tế toàn cầu.

“Bóng bây giờ đang ở trong sân của Trung Quốc. Liệu họ sẽ quay trở lại thỏa thuận Geneva và rút lại những hạn chế đất hiếm này, hay chọn cách vũ khí hóa các chuỗi cung ứng toàn cầu mà họ đang thống trị?”, ông Schuman, hiện đứng đầu bộ phận thương mại và an ninh kinh tế tại Beacon Global Strategies, đặt câu hỏi. “Câu trả lời của Trung Quốc trong hai tuần tới sẽ có ý nghĩa chiến lược sâu rộng cho những năm sắp tới”.

Ông Greer cảnh báo quy định này sẽ trao cho Trung Quốc quyền kiểm soát đối với toàn bộ nền kinh tế toàn cầu và chuỗi cung ứng công nghệ: “Điều này sẽ tác động đến các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) và sản phẩm công nghệ cao, thậm chí cả các mặt hàng tiêu dùng thông thường như ô tô, điện thoại thông minh và có thể cả thiết bị gia dụng”.

Trung Quốc bảo vệ các biện pháp kiểm soát đất hiếm bằng cách cho rằng Washington đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với công ty Trung Quốc kể từ sau vòng đàm phán thương mại thứ tư tại Madrid tháng trước. Tuy nhiên, Washington bác bỏ lập luận này và cho rằng Bắc Kinh dường như đã chuẩn bị cho các biện pháp này từ lâu.

Ông Bessent và ông Greer cũng chỉ trích Li Chenggang, nhà đàm phán hàng đầu trong đội ngũ thương mại Trung Quốc do Phó Thủ tướng He Lifeng dẫn đầu. Theo ông Bessent, ông Li đã có chuyến thăm đến Washington vào tháng 8 và “cư xử rất bất kính”, khác hẳn các thành viên khác của phái đoàn Trung Quốc trong các vòng đàm phán trước đó. Ông Bessent cho biết ông Li đã đe dọa sẽ có “hỗn loạn toàn cầu” nếu Mỹ tiến hành kế hoạch tính phí cho tàu Trung Quốc cập cảng tại Mỹ – một chính sách vừa có hiệu lực tuần này.

“Có lẽ ông ta đã hành động vượt quá thẩm quyền”, ông Bessent nhận định.

Khả năng đối thoại vẫn mở

Bộ trưởng Tài chính Mỹ cho biết dự kiến Tổng thống Trump sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại Hàn Quốc vào ngày 29/10, khi hai nhà lãnh đạo tham dự diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC).

Ông Bessent vẫn lạc quan cho rằng hai bên có thể giảm bớt căng thẳng. Tuy nhiên, ông và Greer cũng đã nói rõ rằng chính quyền Trump sẽ đáp trả mạnh mẽ nếu Trung Quốc không nhượng bộ.

Một số chuyên gia tin rằng Bắc Kinh đang tính toán việc áp đặt chương trình kiểm soát xuất khẩu đất hiếm sẽ buộc Mỹ phải xem xét nới lỏng kiểm soát xuất khẩu của mình đối với chất bán dẫn và công nghệ chip.

Khi được hỏi liệu Mỹ có đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của mình lên bàn đàm phán hay không, ông Bessent từ chối tiết lộ chi tiết: “Tôi sẽ không báo trước các cuộc đàm phán sẽ diễn ra như thế nào”. Ông chỉ nói thêm rằng một câu hỏi quan trọng là liệu Trung Quốc có trì hoãn việc thực hiện chế độ kiểm soát xuất khẩu hay không.

Hiện tại, Mỹ và Trung Quốc đã liên tục gia hạn các thời hạn thuế quan kể từ khi đồng ý ngừng bắn trong cuộc chiến thương mại đầu năm nay. Giai đoạn 90 ngày hiện tại sẽ hết hạn vào giữa tháng 11.

Vũ Hạo (Theo FT)