Cơn hoảng loạn của ngành bán lẻ khi Mỹ chấm dứt miễn trừ ‘de minimis’

Cơn hoảng loạn của ngành bán lẻ khi Mỹ chấm dứt miễn trừ ‘de minimis’ 

Điều khoản miễn trừ de minimis – quy định thương mại ít được biết đến nhưng đã đồng thời thúc đẩy và làm xáo trộn thị trường bán lẻ toàn cầu – chính thức kết thúc vào ngày 29/08 sau sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Donald Trump, gây ra làn sóng hoảng loạn trong giới kinh doanh.

Trong gần một thập kỷ qua, các lô hàng trị giá dưới 800 USD được phép nhập vào Mỹ gần như miễn thuế và với mức giám sát tối thiểu. Giờ đây, những lô hàng từ các thương hiệu như Tapestry, Lululemon và hầu hết các nhà bán lẻ trực tuyến khác sẽ bị đánh thuế và xử lý tương tự như các kiện hàng lớn hơn.

Tổng thống Trump đã bắt đầu thu hẹp miễn trừ này vào tháng 5/2025, khi loại bỏ ưu đãi với hàng hóa từ Trung Quốc và Hồng Kông. Đến ngày 30/07, ông mở rộng lệnh hủy bỏ đến tất cả các quốc gia, gọi đây là “lỗ hổng thảm khốc” được sử dụng để trốn thuế và đưa các sản phẩm “không an toàn hoặc dưới giá thị trường” vào Mỹ.

Theo kế hoạch ban đầu, miễn trừ de minimis dự kiến sẽ kết thúc vào tháng 7/2027 theo luật đã được Quốc hội thông qua. Tuy nhiên, sắc lệnh của Tổng thống Trump đã đẩy nhanh thời gian này, khiến các doanh nghiệp, cơ quan hải quan và dịch vụ bưu chính có rất ít thời gian để chuẩn bị.

“Việc chấm dứt quy tắc miễn thuế cho hàng dưới 800 USD trên phạm vi toàn cầu có thể gây ra một cơn hỗn loạn,” Lynlee Brown, Đối tác tại bộ phận thương mại toàn cầu của công ty kế toán EY nhận định. “Thay đổi này sẽ ảnh hưởng đến tài chính của công ty, cách họ vận hành hàng ngày, và buộc họ phải tuân thủ quy định mới. Trước đây, tất cả những lô hàng này đều được xem là hàng nhập không chính thức và hầu như không bị kiểm tra kỹ”.

Sự thay đổi đột ngột đã làm rối loạn chuỗi cung ứng từ Pháp đến Singapore, buộc các bưu điện trên toàn thế giới tạm dừng gửi hàng đến Mỹ để cập nhật hệ thống và đảm bảo tuân thủ các quy định mới.

Các doanh nghiệp lớn nhỏ đang phải gấp rút điều chỉnh không chỉ chuỗi cung ứng mà còn cả mô hình kinh doanh tổng thể, do tác động tiêu cực đến lợi nhuận. Theo các chuyên gia logistics, tình trạng hoảng loạn đang lan rộng trong các phòng họp ban lãnh đạo trên khắp đất nước.

“Đây là thay đổi lớn đối với mô hình hoạt động của các công ty, không chỉ Shein và Temu, mà còn cho tất cả những doanh nghiệp vừa có cửa hàng truyền thống vừa có nền tảng thương mại điện tử”, Brown nhấn mạnh.

Người tiêu dùng – vốn đã chịu áp lực từ lạm phát dai dẳng và lãi suất cao – giờ đây có thể phải đối mặt với giá cả tăng cao trên nhiều mặt hàng, từ đồ bơi Colombia đến hộp mì ramen đặc biệt từ Nhật Bản.

Theo nghiên cứu năm 2025 của Pablo Fajgelbaum và Amit Khandelwal thuộc Cục Nghiên cứu Kinh tế Quốc gia, việc chấm dứt miễn trừ “de minimis” có thể khiến người tiêu dùng Mỹ tốn thêm ít nhất 10.9 tỷ USD, tương đương 136 USD mỗi gia đình. Người tiêu dùng có thu nhập thấp và các nhóm thiểu số sẽ chịu tác động nặng nề nhất do họ phụ thuộc nhiều hơn vào các mặt hàng nhập khẩu giá rẻ.

Chuỗi cung ứng bị đảo lộn

Được phổ biến bởi các công ty thương mại điện tử Trung Quốc như Shein và Temu, việc sử dụng miễn trừ de minimis đã tăng vọt trong thập kỷ qua, từ 134 triệu lô hàng năm 2015 lên hơn 1.36 tỷ vào năm 2024. Trước khi quy định thay đổi, Cục Hải quan và Biên phòng Mỹ (CBP) xử lý hơn 4 triệu lô hàng thuộc diện de minimis mỗi ngày.

Một báo cáo của Hạ viện năm 2023 cho thấy hơn 60% lô hàng thuộc diện de minimis trong năm 2021 đến từ Trung Quốc. Vấn đề là các gói hàng nhỏ này cung cấp ít thông tin hơn so với container lớn, khiến cơ quan chức năng khó xác định chính xác nguồn gốc và sản phẩm bên trong. Đây là lý do chính khiến cả chính quyền Biden và Trump đều muốn hạn chế hoặc chấm dứt quy định miễn trừ này

Cả hai chính quyền đều cho rằng miễn trừ này đã bị lạm dụng quá mức, gây khó khăn cho CBP trong việc nhắm mục tiêu và chặn các lô hàng bất hợp pháp hoặc không an toàn, do các gói hàng không phải chịu cùng mức độ kiểm tra như container lớn.

“Chúng tôi không có bất kỳ thông tin tuân thủ nào về những lô hàng đó, và đó là nơi tiềm ẩn nguy cơ ma túy và các chất cấm khác xâm nhập”, Irina Vaysfeld, Giám đốc tại KPMG, giải thích.

Chính quyền Biden lo ngại rằng miễn trừ này tạo kẽ hở cho hàng hóa sản xuất bằng lao động cưỡng bức vào Mỹ, vi phạm Đạo luật Phòng chống Lao động Cưỡng bức Người Duy Ngô Nhĩ. Ông Trump thì nhấn mạnh vào việc lỗ hổng này bị lợi dụng để vận chuyển fentanyl và các loại ma túy tổng hợp khác. Một tài liệu Nhà Trắng công bố ngày 30/07 cho thấy 90% vụ tịch thu hàng hóa trong năm tài chính 2024, bao gồm 98% vụ bắt giữ ma túy và 97% vụ vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, đều liên quan đến các lô hàng de minimis.

Hầu hết các nước trên thế giới cũng có quy định miễn thuế cho hàng nhập khẩu giá trị thấp để tạo thuận lợi cho thương mại, nhưng ngưỡng thường chỉ khoảng 200 USD, không cao đến 800 USD như ở Mỹ.

Trước năm 2016, ngưỡng miễn thuế của Mỹ cũng chỉ là 200 USD. Con số này tăng lên 800 USD khi Quốc hội thông qua Đạo luật Tạo điều kiện Thương mại và Thực thi Thương mại, với mục đích mang lại lợi ích cho doanh nghiệp, người tiêu dùng và toàn bộ nền kinh tế.

“Khi ngưỡng tăng từ 200 USD lên 800 USD, nó giống như mở toang cửa cho hàng hóa vào Mỹ”, Brown giải thích. “Việc tăng ngưỡng lên cao như vậy đã tạo ra tình trạng ‘muốn gửi gì vào cũng được’ mà không cần kiểm soát chặt chẽ”.

Dần dần, các công ty đã thiết kế chuỗi cung ứng xoay quanh miễn trừ này: Họ thiết lập kho hàng liên kết tại Canada và Mexico – nơi có thể hoãn nộp thuế trước khi xuất khẩu – rồi nhập khẩu hàng hóa số lượng lớn vào các khu vực này, sau đó gửi từng món một qua biên giới miễn thuế khi có đơn đặt hàng.

“Các công ty đã bố trí chuỗi cung ứng theo cách rất cụ thể xoay quanh miễn trừ de minimis, và đó chính là vấn đề cốt lõi”, Vaysfeld của KPMG nhấn mạnh. “Cấu trúc chuỗi cung ứng hiện tại có thể cần phải thay đổi hoàn toàn”.

Tác động đến ngành bán lẻ

Trước khi Shein và Temu nổi lên, miễn trừ de minimis hiếm khi được thảo luận trong giới bán lẻ. Không lâu sau đó, hai gã khổng lồ thương mại điện tử này bắt đầu đối mặt với chỉ trích rộng rãi vì lợi dụng lỗ hổng này.

Năm 2023, Ủy ban Đặc biệt Hạ viện về Trung Quốc công bố báo cáo cho biết Shein và Temu “có thể chiếm hơn 30% tổng số gói hàng được gửi đến Mỹ hàng ngày theo điều khoản de minimis, và gần một nửa số lô hàng de minimis từ Trung Quốc đến Mỹ”.

Thông tin này gây lo ngại cho các nhà lãnh đạo bán lẻ, nhóm vận động hành lang và quan chức Chính phủ, vì họ cho rằng cách Shein và Temu sử dụng miễn trừ tạo ra cạnh tranh không công bằng.

Tuy nhiên, khi không ai nhìn thấy, nhiều công ty lớn nhỏ khác cũng bắt đầu áp dụng chiến lược tương tự sau khi nhận ra nó giúp tiết kiệm chi phí bán hàng trực tuyến đáng kể.

Các thương hiệu chỉ bán trực tiếp cho người tiêu dùng qua mạng (D2C) phụ thuộc rất nhiều vào quy định miễn trừ này, đến mức nếu không có nó, toàn bộ mô hình kinh doanh của họ có thể sụp đổ.

“Một số công ty chúng tôi làm việc cùng đã tính toán: Nếu thuế quan kéo dài một hoặc hai năm, lợi nhuận sẽ bị ảnh hưởng thế nào và họ có thể trụ được bao lâu”, Vaysfeld chia sẻ. “Đây không phải các tập đoàn lớn mà là những doanh nghiệp nhỏ… Tùy vào nguồn hàng và nơi sản xuất, thay đổi này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến lợi nhuận khiến họ không thể duy trì kinh doanh lâu dài”.

Dù các công ty kỹ thuật số nhỏ chịu tác động nặng nề nhất, Vaysfeld cho biết “hầu hết mọi công ty bạn có thể nghĩ đến” đều đã sử dụng quy định miễn trừ này dưới hình thức này hay hình thức khác trước khi nó kết thúc.

Tapestry – công ty sở hữu các thương hiệu Coach và Kate Spade – là ví dụ điển hình. Theo ước tính của công ty nghiên cứu Barclays, khoảng 13-14% doanh số của Tapestry trước đây được hưởng lợi từ quy định de minimis và giờ đây sẽ phải chịu thuế quan 30%.

Trong cuộc họp trình bày về tình hình tài chính gần đây, Giám đốc Tài chính Scott Roe thừa nhận rằng thuế quan, bao gồm cả tác động từ việc chấm dứt de minimis, sẽ làm giảm lợi nhuận của công ty tổng cộng 160 triệu USD trong năm nay. Con số này tương đương khoảng 2.3% biên lợi nhuận.

Tác động tiêu cực này đã lập tức phản ánh vào giá cổ phiếu, khi cổ phiếu Tapestry giảm mạnh gần 16% ngay trong ngày công ty công bố thông tin về thiệt hại lợi nhuận.

Trong một tuyên bố, Roe cho biết Tapestry đã sử dụng miễn trừ de minimis để hỗ trợ hoạt động kinh doanh trực tuyến mạnh mẽ, thêm rằng đây là thông lệ mà “nhiều công ty với chuỗi cung ứng tinh vi đã áp dụng trong nhiều năm”. Để bù đắp, công ty đang tìm cách giảm chi phí và tận dụng mạng lưới sản xuất trải rộng tại nhiều quốc gia.

Lululemon, nhà bán lẻ Canada, cũng là một công ty sử dụng miễn trừ de minimis, theo Wells Fargo. Tuần trước, Wells Fargo đã hạ mục tiêu giá cổ phiếu của Lululemon từ 225 USD xuống 205 USD, viện dẫn việc chấm dứt miễn trừ de minimis. Nhà phân tích Ike Boruchow dự báo EPS của Lululemon sẽ giảm từ 90 xu đến 1.1 USD.

Các nhà bán lẻ thuộc mọi quy mô, bao gồm cả người bán độc lập trên các nền tảng trực tuyến, đã sử dụng miễn trừ này như “cách thuận tiện để đưa sản phẩm đến người tiêu dùng” với chi phí thấp hơn. Jonathan Gold, Phó Chủ tịch chuỗi cung ứng và chính sách hải quan tại Liên đoàn Bán lẻ Quốc gia (NRF), cảnh báo: “Chi phí của họ sẽ tăng lên và những chi phí đó cuối cùng có thể được chuyển cho người tiêu dùng”.

Tác động tức thời trên các sàn thương mại điện tử

Tác động mạnh nhất của việc chấm dứt de minimis được dự báo sẽ tập trung vào các sàn thương mại điện tử nơi hàng triệu doanh nghiệp nhỏ bán hàng như Etsy, eBay và Shopify. Các nền tảng này đã sử dụng de minimis để giảm chi phí khi gửi đơn hàng từ nước ngoài đến Mỹ.

Người tiêu dùng Mỹ đã quen với việc mua tác phẩm nghệ thuật, cốc cà phê, áo thun và các mặt hàng khác từ các thương nhân nước ngoài mà không phải trả thuế. Khi ưu đãi này không còn, họ có thể đối mặt với giá cao hơn và lựa chọn hạn chế hơn.

Blair Nadeau, chủ sở hữu công ty phụ kiện cô dâu Canada, đã phải tạm ngừng bán hàng sang Mỹ: “Đây là thảm họa trên nhiều cấp độ, hàng triệu doanh nghiệp nhỏ trên toàn cầu đang thấy sự nghiệp, đam mê và sinh kế bị đe dọa. Chỉ trong giờ qua, tôi đã phải từ chối hai khách hàng Mỹ và điều đó khiến tôi đau lòng”.

Nadeau bán khăn voan cưới, trang sức và phụ kiện tóc thông qua trang web riêng và Etsy, với 70% khách hàng đến từ Mỹ. “Giống như đột nhiên bạn bị cắt lương 70% chỉ sau một đêm”, cô chia sẻ.

Khi quy định de minimis không còn, người bán trực tuyến đối mặt với hai lựa chọn khó khăn: hoặc tự trả thuế nhập khẩu trước và tăng giá bán để bù đắp chi phí, hoặc chọn phương thức “không trả trước thuế hải quan” – nghĩa là khách hàng sẽ phải tự thanh toán thuế quan khi nhận được hàng.

Alexandra Birchmore, một nghệ sĩ ở vùng Cotswolds, Anh quốc, cho biết cô buộc phải tăng giá tranh sơn dầu trên Etsy thêm 10% vì phải trả thuế trước. “Tất cả các diễn đàn doanh nghiệp nhỏ tôi tham gia hiện đang trong tình trạng hoảng loạn về vấn đề này,” cô chia sẻ. “Tình hình này có vẻ như một thảm họa mà không ai được hưởng lợi”.

Sự dịch chuyển thị phần

Biến động này có thể mang lại lợi thế cho Amazon và Walmart. Người tiêu dùng Mỹ có thể chuyển sang các nhà bán lẻ lớn nếu phải đối mặt với giá cao hơn ở nơi khác, cũng như chậm trễ vận chuyển do tồn đọng tại biên giới.

Amazon đã thể hiện sức mạnh phục hồi đáng kinh ngạc sau khi Mỹ hủy bỏ miễn trừ de minimis cho hàng từ Trung Quốc và Hồng Kông vào tháng 5. Doanh số của gã khổng lồ thương mại điện tử này tăng 13% trong quý kết thúc ngày 30/6, cao hơn mức tăng 10% trong quý trước đó. Số lượng đơn hàng cũng tăng 12%, tốc độ tăng nhanh hơn so với quý đầu năm.

Lý do Amazon và Walmart ít bị ảnh hưởng hơn là vì cả hai đều đã xây dựng hệ thống kho vận rộng lớn tại Mỹ. Mô hình này cho phép các nhà cung cấp nước ngoài vận chuyển hàng hóa số lượng lớn vào Mỹ, lưu trữ tại kho của họ, rồi phân phối đến người mua khi có đơn đặt hàng. Shein và Temu trước đây đã tránh sử dụng mô hình này để tận dụng lợi thế từ miễn trừ de minimis, nhưng gần đây đã buộc phải mở thêm kho hàng tại Mỹ khi thuế quan tăng cao.

Kể từ khi miễn trừ kết thúc đối với hàng Trung Quốc vào tháng 5, Shein và Temu đã bị ảnh hưởng nặng nề. Temu phải thay đổi toàn bộ mô hình kinh doanh tại Mỹ và ngừng vận chuyển sản phẩm trực tiếp từ nhà máy Trung Quốc đến người tiêu dùng Mỹ.

Shein cũng buộc phải tăng giá, và lượng người dùng của cả hai nền tảng tại Mỹ đã sụt giảm đáng kể. Theo số liệu từ công ty nghiên cứu thị trường Sensor Tower, số người dùng hoạt động hàng ngày của Temu tại Mỹ đã giảm mạnh 52% vào tháng 5 so với tháng 3, còn con số này ở Shein là 25%.

Vũ Hạo (Theo CNBC)