Tâm lý bi quan lan rộng ở Trung Quốc

Tâm lý bi quan lan rộng ở Trung Quốc

Trong khi trí tuệ nhân tạo (AI) và robot hứa hẹn một tương lai tươi sáng, cuộc sống hằng ngày của nhiều người dân Trung Quốc lại đầy lo lắng hơn bao giờ hết.

Giữa chuỗi tin tức ảm đạm mùa hè này, một câu chuyện đã thu hút sự chú ý lớn trên mạng đến mức các tài khoản mạng xã hội Nhà nước phải xuất bản bài bình luận vào ngày 16/08 để xoa dịu lo ngại của công chúng.

Mối lo ngại tập trung vào việc một phán quyết của tòa án có hiệu lực từ ngày 01/09 sẽ buộc các doanh nghiệp đang gặp khó khăn phải mua bảo hiểm xã hội cho tất cả nhân viên. Điều này diễn ra trong bối cảnh thường xuyên có tin về cắt giảm lương và cạnh tranh khốc liệt.

Tuy nhiên, thực tế phán quyết này không phải là điều gì mới lạ. “Không phải Chính phủ thay đổi chính sách, mà là nhiều doanh nghiệp đã không tuân theo chính sách”, ông Wen Biao, Tổng Giám đốc công ty Qianhe Technology Logistics tại Thâm Quyến, giải thích.

Đây từng là một “vùng xám” không được thực thi nghiêm, cho phép người lao động nhận lương thực lãnh cao hơn hoặc doanh nghiệp tiết kiệm chi phí lao động. Chương trình bảo hiểm xã hội của Trung Quốc bao gồm bảo hiểm y tế và hưu trí, có nghĩa là số tiền này sẽ bị “đóng băng” để phục vụ cho các nhu cầu y tế hoặc khi nghỉ hưu nhiều thập kỷ sau.

Vấn đề này đã khiến người dân bàn tán nhiều hơn về tình trạng lương thấp và phải làm thêm giờ liên tục, khiến tâm lý xã hội càng thêm chán nản.

Triển vọng ảm đạm

Cuối tháng 7, triển vọng việc làm đã rơi xuống mức thấp kỷ lục, theo cuộc khảo sát hàng quý của Ngân hàng Trung ương Trung Quốc (PBOC). Điều này khiến Morgan Stanley phải hạ đánh giá về tâm lý xã hội ở Trung Quốc xuống mức thấp nhất kể từ đầu đại dịch COVID-19.

Tại Mỹ, tâm lý người tiêu dùng cũng đang xấu đi theo báo cáo sơ bộ tháng 8 của Đại học Michigan. Mặc dù người tiêu dùng Mỹ chưa chuẩn bị cho kịch bản tồi tệ nhất như thời điểm căng thẳng thương mại leo thang vào tháng 4, nhiều người vẫn dự đoán lạm phát và thất nghiệp sẽ trở nên tệ hơn.

Căng thẳng thương mại vẫn tiếp diễn mặc dù Mỹ và Trung Quốc tuần trước đã gia hạn lệnh đình chiến thương mại đến giữa tháng 11. Tuy nhiên, mức thuế quan đối với phần lớn hàng xuất khẩu của Trung Quốc vẫn ở mức 55%.

Ông Bruce Pang, Phó Giáo sư tại trường kinh doanh Đại học Trung văn Hồng Kông, cho rằng tăng trưởng xuất khẩu mạnh hơn dự kiến của Trung Quốc đã che giấu sự yếu kém của nhu cầu trong nước.

Không mất nhiều thời gian để những vấn đề này bộc lộ. Chỉ trong vài ngày qua, dữ liệu tháng 7 cho thấy các khoản vay ngân hàng mới đã giảm bất ngờ – lần đầu tiên trong 20 năm. Các chỉ số bán lẻ, công nghiệp và đầu tư đều không đạt kỳ vọng, phản ánh tình trạng suy thoái bất động sản vẫn chưa được giải quyết – điều mà Thủ tướng Lý Cường đã thừa nhận trong cuộc họp Chính phủ trong ngày 18/08.

Thủ tướng Lý Cường kêu gọi các biện pháp hiệu quả hơn để giải quyết thị trường bất động sản, ổn định kỳ vọng thị trường và đảm bảo ổn định xã hội. Ngành bất động sản và xây dựng của Trung Quốc từng chiếm hơn 1/4 GDP và vẫn là trụ cột chính của tài sản hộ gia đình.

Các chính quyền địa phương cũng gặp khó khăn về tài chính sau khi mất nguồn thu từ việc bán đất. Để giải quyết thách thức bất động sản, ông Luo Zhiheng, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Yuekai Securities, ngày 18/08 đề xuất chính phủ trung ương thành lập quỹ 2,000 tỷ Nhân dân tệ (280 tỷ USD) để hoàn thành các dự án bất động sản đủ điều kiện và tăng cường hỗ trợ tài chính cho chính quyền địa phương.

Mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, Bắc Kinh vẫn duy trì mục tiêu tăng trưởng chính thức khoảng 5% cho năm nay – mục tiêu mà Thủ tướng Lý Cường đã nhắc lại trong tuần này.

Ông Pang từ Đại học Trung văn Hồng Kông cho rằng nền kinh tế vẫn có thể đạt được mục tiêu này dù có phần chậm lại. Theo ông, niềm tin kinh doanh đã tệ hơn năm ngoái, và hiện tại chỉ là vấn đề thời gian để các chính sách phát huy tác dụng. Thách thức là tình hình bên ngoài có thể làm gián đoạn những kế hoạch này, đặc biệt khi bất kỳ gói kích thích bổ sung nào đều phụ thuộc vào sự bất định xung quanh căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và khả năng Fed cắt giảm lãi suất.

Cơ hội mới

Tuy nhiên, trong khi nền kinh tế trong nước Trung Quốc đang vật lộn trong quá trình chuyển đổi khỏi sự phụ thuộc vào bất động sản, các công ty nước này đang tìm kiếm cơ hội ở nước ngoài.

Đối với ông Wen từ Qianhe Technology, hoạt động kinh doanh chính của ông trong lĩnh vực logistics và thương mại điện tử quốc tế đã bị ảnh hưởng bởi căng thẳng Mỹ-Trung. Ông không kỳ vọng sự phục hồi của các đơn hàng trừ khi thuế quan giảm đáng kể trước khi lệnh đình chiến thương mại hết hạn vào tháng 11.

“Không chỉ Trung Quốc, toàn thế giới đang trong tình trạng bất ổn”, ông Wen chia sẻ.

Dù vậy, ông vẫn giữ thái độ lạc quan. Theo ông, căng thẳng hiện tại chỉ đẩy nhanh cơ hội hiếm có cho các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư xây nhà máy ở nước ngoài – giống như cách mà các công ty Singapore, Hồng Kông và Đài Loan từng chuyển hoạt động sản xuất sang Trung Quốc đại lục sau khi nước này gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001.

Vũ Hạo (Theo CNBC)