2,500 tỷ USD từ Fed đã chảy ra thị trường, ông Trump muốn 3,300 tỷ USD nữa phải nối đuôi

2,500 tỷ USD từ Fed đã chảy ra thị trường, ông Trump muốn 3,300 tỷ USD nữa phải nối đuôi

Nhu cầu vay nợ của Chính phủ Mỹ ngày càng lớn, mà các nguồn thanh khoản hiện có đang cạn dần. Chính quyền của Tổng thống Donald Trump đang phải tích cực tìm kiếm các nguồn tiền mới để không chỉ hấp thụ hết lượng chứng khoán nợ sắp phát hành mà còn giảm chi phí đi vay.

Ảnh minh họa: Fox News

Dòng tiền 2,500 tỷ USD rời khỏi Fed

Thị trường tài chính Mỹ thời gian qua đã chứng kiến một sự dịch chuyển thanh khoản khổng lồ liên quan tới công cụ repo nghịch đảo (reverse repo) của Cục Dự trữ Liên bang (Fed).

Trong giao dịch repo thông thường, các ngân hàng thương mại đóng vai trò bên đi vay, mang các giấy tờ có giá như trái phiếu Chính phủ đến làm tài sản thế chấp để vay tiền từ Fed.

Ở giao dịch repo nghịch đảo, Fed đóng vai người đi vay, đưa tài sản thế chấp cho các ngân hàng để hút tiền về.

Công cụ repo nghịch đảo được sử dụng hoàn toàn vì mục đích điều hành chính sách tiền tệ, không phải để đáp ứng nhu cầu tiền mặt của Fed (vì Fed chính là tổ chức có quyền in tiền).

Từ năm 2020, Fed bắt đầu sử dụng giao dịch repo nghịch đảo để hấp thụ bớt lượng tiền mặt dư thừa tràn ngập hệ thống ngân hàng sau đợt bơm tiền quy mô lớn giữa đại dịch. Các ngân hàng có thể gửi tiền mặt tại Fed và nhận được lãi suất hấp dẫn cùng tài sản thế chấp không rủi ro.

Giá trị repo nghịch đảo đã lập đỉnh lịch sử 2,553 tỷ USD vào cuối tháng 12/2022.

Bước sang năm 2023, lạm phát và lãi suất tăng lên, lợi suất đối với tín phiếu Kho bạc (T-bills) của Chính phủ Mỹ dần trở nên cao hơn mức lãi suất mà Fed trả tại cơ sở repo nghịch đảo. Các quỹ thị trường tiền tệ và các nhà đầu tư nắm giữ tiền mặt ngắn hạn bắt đầu chuyển hướng sang mua tín phiếu Kho bạc để thu được lợi nhuận tốt hơn. Kết quả là, khoảng 2,500 tỷ USD đã dần dần rời khỏi cơ sở repo nghịch đảo của Fed và chuyển sang cho chính quyền liên bang Mỹ vay.

Trong vài năm qua, số tiền này đã cung cấp thanh khoản cho thị trường đáp ứng nhu cầu vay mượn khổng lồ của Chính phủ Mỹ. Đến ngày 28/08 vừa qua, cơ sở repo nghịch đảo đã gần như cạn kiệt hoàn toàn, chỉ còn 31 tỷ USD.

Nhu cầu vay mượn khổng lồ của Chính phủ Mỹ

Chính phủ Mỹ đang đối mặt với nhu cầu vay nợ rất lớn. Hồi tháng 4, Bộ Tài chính Mỹ từng dự kiến phải vay 554 tỷ USD trong ba tháng 7, 8, 9/2025. Đến cuối tháng 7 vừa qua, số tiền cần vay ước tính đã được điều chỉnh lên trên 1,000 tỷ USD. Giá trị vay nợ trong 3 tháng cuối năm 2025 cũng được nâng lên gần 600 tỷ USD. 

Trong bối cảnh Fed vẫn duy trì chính sách lãi suất cao trên 4%, chính quyền của Tổng thống Donald Trump không muốn phát hành trái phiếu kỳ hạn dài mà chỉ muốn vay bằng tín phiếu kỳ hạn ngắn. Đợi đến khi lãi suất hạ xuống, Chính phủ sẽ thay thế các khoản nợ ngắn hạn đắt đỏ bằng các trái phiếu dài hạn lãi suất thấp.

Tuy nhiên, với nhu cầu vay nợ lên tới 1,600 tỷ USD trong nửa cuối năm 2025 và nguồn tiền từ cơ sở reverse repo đã cạn kiệt, chính quyền của ông Trump sẽ cần gấp rút tìm kiếm các nguồn thanh khoản mới. Một số lựa chọn có thể kể đến như: quay trở lại với nới lỏng định lượng (QE), kiểm soát đường cong lợi suất (yield curve control), và một khả năng nữa là giải phóng số tiền dự trữ 3,300 tỷ USD đang ở trong tay Fed.

3,300 tỷ USD dự trữ ngân hàng tại Fed: “Suối nguồn tươi trẻ” mới

Trước năm 2008, các ngân hàng không gửi dự trữ tại Fed, và Fed chỉ thực hiện chính sách tiền tệ bằng cách mua bán trên thị trường mở (OMO) để duy trì lãi suất ở mức mục tiêu.

Tuy nhiên, sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008, Fed đã được Quốc hội ủy quyền để bắt đầu trả lãi cho số tiền dự trữ mà các ngân hàng gửi cho mình. Chính sách mới này giúp quản lý lãi suất quỹ liên bang đơn giản và hiệu quả hơn.

Ví dụ, lãi suất quỹ liên bang hiện nay được ấn định trong khoảng 4.25 – 4.5%, và lãi suất mà Fed đang trả cho tiền dự trữ của các ngân hàng là 4.4%. Con số 4.4% này chính là mức “sàn” lãi suất trên thị trường, các ngân hàng đi vay không thể đòi lãi suất dưới mức này vì bên cho vay có thể gửi tiền cho Fed và nhận được 4.4% phi rủi ro.

Người viết tổng hợp

Tính đến tháng 7/2025, các ngân hàng thương mại đang gửi 3,340 tỷ USD dự trữ tại Fed.

Giả sử Fed không còn trả lãi suất hấp dẫn nữa, số tiền 3,300 tỷ USD tiền dự trữ có thể được “giải phóng” và chuyển hướng vào việc mua tín phiếu hay trái phiếu kho bạc Mỹ, tạo ra một cú hích đáng kể, đẩy giá trái phiếu lên và làm giảm lãi suất, hạ chi phí đi vay của Chính phủ Mỹ.

Toan tính và hành động của phe Trump

Ngày 30/07 năm nay, hai đồng minh của ông Trump ở Đảng Cộng hòa là hai thượng Nghị sĩ Rick Scott và Ted Cruz đã công bố Dự luật Trách nhiệm Tài khóa đối với Lãi suất Tiền Dự trữ (FAIR Act) với nội dung chính là cấm Fed trả lãi suất đối với các khoản tiền dự trữ của ngân hàng.

Theo các nghị sĩ này, chỉ tính riêng trong năm 2024, Fed đã chi 186 tỷ USD để trả lãi tiền gửi dự trữ, chi phí trong 10 năm tới sẽ vượt 1,000 tỷ USD. Kể từ năm 2022 đến nay, Fed luôn hạch toán lỗ hoạt động và không chuyển được đồng lợi nhuận nào về cho Bộ Tài chính Mỹ.

Hạ nghị sĩ Warren Davidson, người ủng hộ Dự luật này tại Hạ viện, nói: “Nếu các ngân hàng muốn có lợi nhuận, họ phải phân bổ vốn bằng cách cho vay [không phải gửi tiền cho Fed]. Nền kinh tế thị trường cần có vốn, không cần kế hoạch hóa tập trung”.

Nếu Dự luật này được thông qua, Fed sẽ không được phép trả lãi đối với tiền dự trữ của các ngân hàng, số tiền 3,300 tỷ USD sẽ lập tức được rút ra để đi tìm lợi nhuận ở các thị trường khác, có thể là cổ phiếu, tín phiếu, trái phiếu…

Tổng thống Trump cũng đang có những hành động mạnh mẽ của riêng mình.

Một mặt, ông Trump liên tục công kích nhằm hạ thấp uy tín của Chủ tịch Fed Jerome Powell, đồng thời kêu gọi ông Powell từ chức. Lý do mà ông Trump tuyên bố công khai là ông Powell quá chậm trễ trong việc hạ lãi suất quỹ liên bang, nhưng cũng không loại trừ việc ông Trump dòm ngó tới khối tiền dự trữ 3,300 tỷ USD ở Fed.

Trường hợp ông Powell không từ chức thì nhiệm kỳ Chủ tịch của ông cũng sẽ kết thúc vào tháng 5/2026. Trong tháng 8/2025, một thành viên của Hội đồng Thống đốc Fed là bà Adriana Kugler đã từ chức mà không rõ lý do. Ít ngày trước, ông Trump ký sắc lệnh sa thải một Thống đốc khác của Fed là bà Lisa Cook với cáo buộc gian lận tài chính khi vay tiền mua nhà.

Là Tổng thống Mỹ, ông Trump sẽ có quyền bổ nhiệm người thay thế vào Hội đồng Thống đốc Fed – cơ quan có quyền ấn định lãi suất trả cho tiền dự trữ của các ngân hàng mà không cần xét đến ý kiến của các Chủ tịch Fed khu vực.

Nếu ông Trump bổ nhiệm được 4 người thân tín trong tổng số 7 người thuộc Hội đồng Thống đốc Fed, lãi suất với tiền dự trữ ngân hàng có thể sẽ sớm được hạ xuống 0, đẩy một lượng tiền khổng lồ từ Fed ra thị trường tài chính, giúp Chính phủ Mỹ dễ vay nợ hơn.

Khi không cần trả lãi với tiền dự trữ, Fed cũng sẽ có lợi nhuận trở lại và số lợi nhuận này sẽ được chuyển về Bộ Tài chính, phần nào làm tăng nguồn thu.

Trong bối cảnh nhu cầu đi vay của Chính phủ Mỹ không ngừng tăng cao, cuộc chiến giành quyền kiểm soát tại Fed và dòng chảy của hàng ngàn tỷ USD dự trữ ngân hàng đang trở thành tâm điểm của chính sách kinh tế và tiền tệ trong tương lai gần.

Đức Quyền